Welke ruimte kan kunst creëren in het continue leerproces dat iedere mens en elke democratie voor zichzelf is? Wat is de finale inzet van al die pogingen om tussen kunst, cultuur en publiek te bemiddelen? Hoe kunnen we opnieuw 'school' vormen, bijvoorbeeld met de 'vrije tijd' voor artistiek onderzoek?
Tot nog toe bleef het kunstenveld verrassend stil over het voorstel van minister Schauvliege om voor de subsidiëring van muziek, podium- en beeldende kunsten fondsen op te richten. Rekto:verso breekt de ban met reacties en voorstellen van zes gerespecteerde stemmen uit de podium- en de beeldende kunsten. De hamvraag is welk kunstenveld we willen, en hoe het Kunstendecreet verfijnd kan worden.
Om te overleven moet je kunnen leren. Wellicht is cultuur, evolutionair bekeken, zelfs vooral dat. Leren is het oneindige vermogen van de mens tot aanpassing, door ervaring in kennis te vertalen die de toets met de werkelijkheid weerstaat. In die zin blijkt leren ook altijd een soort controleren, een poging om te beheersen wat aan de controle ontsnapt en desnoods weer tot adaptatie dwingt. Maar wat betekent dan, in deze wetenschap, kunst?
Deze tijd heeft nood aan ‘dwarsdenken’, roept politicologe Chantal Mouffe sinds jaar en dag. Ze is er zelf een levendig bewijs van. Terwijl consensuspolitiek de dienst uitmaakt, verdedigt de vermaarde filosofe het grote belang van onenigheid, van scherp ideologisch conflict. Ook kunstenaars spelen daar volgens haar een rol in: ‘Kritische kunst voedt het besef dat er wel degelijk alternatieven zijn.’
These times call for opposition. At least, that’s what political theorist Chantal Mouffe has been saying for years, and she is the living proof. While consensus politics rules, the renowned philosopher defends the importance of disagreement and explicit ideological conflict. She asserts also artists have a role to fulfil: ‘Critical art makes us realize that there are alternatives.’
Het Kunstenfestivaldesarts presenteert een opmerkelijk samenwerkingsproject van de Duitse theatergroep andcompany&Co. met Nederlandse en Vlaamse toneelspelers. Der (kommende) Aufstand is een radicaal politieke manifestatie, een ideaal vechthuwelijk van Duitse filosofische degelijkheid en Hollandse botte directheid. Het vaderlandse politieke theater kan daar een voorbeeld aan nemen.
Kap Bambino is een nauwelijks definieerbare splinterbom, die me onmiddellijk bij de lurven vatte. Hoe kan het ook anders? Met die uiterst bevreemdende en verschroeiende mengeling van alles wat rauw is. En vooral ook met hun onnavolgbaar opzwepende performance.
Leen Huet haalt de weerbarstige geest van Tegen de keer (Joris-Karl Huysmans, 1884) uit de fles. Ze fulmineert tegen de manier waarop men vandaag de kunsten ten dienste wil stellen van de smaak van de massa, van het voorspelbare.
‘Vroeger ging het erom iets te proberen doen, vandaag gaat het erom iemand te proberen zijn’,verzucht een oude Margaret Thatcher ruim twintig minuten ver in The Iron Lady. De film zelf is daar een mooie illustratie van. Niet Thatchers verwezenlijkingen of ideeëngoed staan centraal, wel haar persoonlijkheid. Deze banalisering van de (recente) geschiedenis hebben heel wat biopics gemeen, en dat is minder onbeduidend dan het lijkt.
Net zoals de Arabische machthebbers scheppen romanschrijvers verhalen. Maar in tegenstelling tot de zeemzoete, leugenachtige verzinsels van de politieke elite, brengen zij verhalen die doordrongen zijn van de ruwheid en de willekeur van het leven. Ik licht drie romans uit de hedendaagse Arabische literatuur die de crisis van waardigheid die de recente opstanden mee heeft gevoed, pijnlijk tastbaar maken.
Plato beschrijft in de dialoog Phaedrus de menselijke ziel als een span van twee gevleugelde paarden met een menner. Het ene paard vertegenwoordigt moed en wilskracht. Het tweede belichaamtde begeerten en is grillig van aard. Beide zijn nodig, wil de ziel evenwicht vinden. Béla Tarr trekt in The Turin Horse de kaart van het onedele dier, terwijl Spielberg in War Horse het edele kiest. Het resultaat: twee films met een mensbeeld uit balans.
De geschiedenis van de film laat zich graag lezen als een technologische triomftocht. Een opeenvolging van technische doorbraken die ons, het vooruitgangsideaal getrouw, naar de hoogst denkbare vorm van het medium heeft geleid. Maar de Britse regisseur Andrea Arnold draait de klok terug en kiest voor een traditioneel beeldformaat dat is verdwenen in de plooien van de filmgeschiedenis. In haar verfilming van Emily Brontë’s klassieker waait een frisse wind over de Wuthering Heights. Het versuikerde verhaal over de onmogelijke liefde tussen Catherine Earnshaw en haar pleegbroer Heathcliff wordt verrijkt door Arnolds keuze voor schaarste.
Onder het mom van ‘cultuur moet je leren drinken zoals bier’, met maten, trekt Netwerkman, alias Ervé De Patser, een jaar lang van vernissage over receptie naar première met een format zo fris als zijn lever: op zoek naar culturo’s in de coulissen, om eens goed mee te lachen en te drinken bij het snuiven van de sfeer. Het moeten niet altijd populaire mediakunstenaars zijn. Tegelijk legt hij graag zijn vinger op plekjes waar het spotlicht normaal niet komt. Hij heeft er een sociale neus voor het kleinste Vlaamse gat te ontsluiten, bij wijze van plastische correctie.
Dertig jaar na de dood van psychoanalytisch boegbeeld Jacques Lacan blijft de Franse intellectuele scène zijn nagedachtenis interpreteren, met twee nieuwe publicaties. Wat heeft het denken van Lacan onze tijd te bieden?