Peter Van Goethem

Film: een klant(on)vriendelijk medium

Bestaat er in Vlaanderen een antwoord op de Hollywooddominante filmtaal waar de Vlaamse fictiefilm een patent op lijkt te hebben? Experimentele films als Drift (Benny Vandendriessche, 2013) en Questions (Herman Asselberghs, 2014) tonen aan wat het afwijken van populaire filmpaden in vorm, stijl en technisch comfort kan betekenen. Geen klantvriendelijk bioscoopbezoek op maat van de kijker, maar een denkoefening in beeld.

 

Bezeten door humor

Een fictiedocumentaire over het leven en lijden van bezeten kinderen in Congo wordt geacht ongemakkelijk en dwars te zijn. Maar Kinshasa Kids (2012) swingt en charmeert. In plaats van scherpe kritiek of een moralistische vinger zet regisseur Marc-Henri Wajnberg humor in als wapen om de ernst van zijn onderwerp in beeld te brengen.

Een goed paard maakt nog geen goede ruiter

Plato beschrijft in de dialoog Phaedrus de menselijke ziel als een span van twee gevleugelde paarden met een menner. Het ene paard vertegenwoordigt moed en wilskracht. Het tweede belichaamtde begeerten en is grillig van aard. Beide zijn nodig, wil de ziel evenwicht vinden. Béla Tarr trekt in The Turin Horse de kaart van het onedele dier, terwijl Spielberg in War Horse het edele kiest. Het resultaat: twee films met een mensbeeld uit balans.

 

Onze romantische drang naar authenticiteit

‘Vele conflicten in onze politieke, culturele en morele levens vallen enkel te begrijpen door de romantische herkomst ervan in te zien’, stelt Maarten Doorman. Volgens de Nederlandse cultuurfilosoof leven we vandaag nog steeds in een romantische tijd. In zijn pas verschenen boek over Jean-Jacques Rousseau spitst hij die visie toe op een probleem waar ook kunstenaars mee blijven worstelen: authentiek willen zijn.

 

Spreken door te zwijgen

De romantische film is een van de populairste filmgenres, door zijn sentimentele benadering van romantische idealen. Het resultaat is vaak een trivialisering van thema’s als liefde, jaloezie en trouw, ver van de oorspronkelijke intenties van de romantiek. De ware verwantschap tussen film en romantiek ligt in het filmmedium zelf: in zijn vermogen om de werkelijkheid beeldend te overdenken. Een bespiegeling over de filmregisseur als beschouwende natuur.

Kunst na 9/11: een onvoltooide correspondentie

In juli ging in de redactie een reeks mails over en weer. De hamvraag: welke kunstwerken typeren de jongste tien jaar? De antwoorden lopen uiteen van The Edukators tot Cidade de deus.

 

Geweld als loutering. Peter Krüger over zijn documentaire 'N'

Geweld lijkt weer business as usual. De schroom om geweld te gebruiken legt het af tegen de aanvaarding van geweld als middel om conflicten op te lossen. Nieuwsmedia lijken zich in die verantwoording van geweld te beperken tot informatieoverdracht in naam van objectieve verslaggeving. Regisseur Peter Krüger, die zijn nieuwe documentaire N in Ivoorkust filmde, stelt precies daar vragen bij: ‘Is geweld niet net het gevolg van al het objectiverende denken?’

 

De ambacht van het zien

Niet het technische procedé of het audiovisuele materiaal dat een regisseur kiest, vormt de kern van het filmische ambacht, maar de blik van de regisseur zelf. Is die in staat zijn omgeving op een specifieke manier waar te nemen en die waarneming in beeld en klank te vertalen? Enkel dan kan hij een (denkbeeldige) realiteit op doek weergeven. Hoe kijkt een regisseur? En hoe zet hij dat kijken in? Daar ligt de ware kern van het ambacht.

 

De kunst van het ontwijken. Kunst en censuur in Iran

De democratische omwenteling in de Arabische wereld zorgde ook in een niet-Arabisch land als Iran voor een opflakkering van protest. Maar net als na de presidentsoverwinning van Ahmadinejad in 2009 werd dat verzet de kop ingedrukt. Censuur en sociale controle moeten de strikte islamitische waarden en normen blijven bewaken. Hoe gaan Iraanse kunstenaars daarmee om? Speelt die repressie enkel in hun nadeel?

 

Antwerpen Centraal

Begin mei beleeft de documentaire Antwerpen Centraal (2011) van Peter Krüger zijn Belgische publieksdebuut op het Docville Festival in Leuven. Bijzonder aan de film is niet alleen hoe hij het geheugen van het Antwerpse hoofdstation visualiseert. Hij plaatst ook het documentairegenre op zich in een nieuw licht, en won al de Grand Prix in Montréal, op het 29ste Festival International du Film sur l’Art (FIFA).

 

De illegaal als importproduct

Ook in België worden we geconfronteerd met een ontoereikend asielbeleid op Europees niveau. Overvolle asielcentra of gedwongen repatriëring: andere oplossingen om de migratiestroom op te vangen lijken er niet voorhanden te zijn. Een heet hangijzer als de asielproblematiek kan daarom niet genoeg aandacht krijgen van artiesten. Niet alleen de asielzoeker wint, ook de artiest levert het iets op. Iedereen mag een graantje meepikken, niet?

 

Interview Offscreen

Ze zijn er, maar ze worden amper vertoond op het grote scherm. Tal van interessante, maar minder commerciële films zien jaar in jaar uit een bioscooprelease aan hun neus voorbijgaan. Hun probleem: je kunt ze niet labelen, ze horen nergens thuis. Ze zijn vreemd, angstaanjagend en choquerend. Het Offscreen Film Festival brengt hulde aan die grensoverschrijdende en eigenzinnige films van onafhankelijke, vaak talentvolle, maar onbekende regisseurs.

Kijken in de spiegel van de realiteit

In documentaire is de werkelijkheid niet eenduidig op beeld vast te leggen, maar afhankelijk van de persoonlijke aanpak en keuze van de maker. Manu Riche probeert als documentairemaker de samenleving van vandaag zo direct mogelijk te benaderen. Zijn documentaires voor het vermaarde RTBF-programma Strip-Tease en de reeks Hoge Bomen voor Canvas zijn vooral oefeningen in observeren. Als een 'vervelende vlieg' cirkelt hij met de camera rond zijn personages en zoekt hij naar ongecontroleerde of onderliggende processen van de werkelijkheid, met als doel die werkelijkheid beter begrijpbaar en herkenbaar te maken. In zijn jongste documentaire Tempo of a Restless Soul werpt Riche een blik op de persoon achter dEUS-frontman Tom Barman. Een ideale gelegenheid om de documentairemaker zelf aan de tand te voelen over wat hij het beste kan: observeren.

 

Redactioneel: Test uw creativiteit

Wat vermag vandaag nog de documentaire? Zijn rol lijkt steeds meer in het gedrang te komen, nu een groeiend aantal spelers aanspraak maken op het onderwerp dat hij belicht: de realiteit. De opgang van nieuwe media, gecombineerd met de verspreiding van flexibele opnameapparatuur als de gsm, maakt vandaag elke consument een potentiële producent en distributeur van de realiteit. Die consument krijgt daarmee een steeds groter aandeel in het uitzicht van de samenleving zoals die zich aan ons voordoet in de pers, op internet of op televisie. Hoe overleeft documentaire dat realiteitsconsumentisme? Ons documentairedossier op de volgende bladzijden biedt meerdere antwoorden.

 

'Ponyo'

Renzo Martens over zijn film episode III

'Instant Light. Tarkovski Polaroids'

'Waltz with Bashir'