Met goeie songs kan je flink opgescheept zitten, zoals met een onvervangbare vriend. Misschien moeten we het nalatenschap van de gestorven muzikanten dan vooral begrijpen als dragers van heel specifieke emoties die ons naar een minder ‘zegbare’ generositeit leiden.
Als we na de jongste subsidiebeslissingen met veel vragen blijven zitten, dan biedt Buy Buy Art van cultuurfilosoof Robrecht Vanderbeeken minstens een paar antwoorden. Niet over manco’s in de procedure of het lot van stijgers en dalers, maar over het bredere ideologische kader. Dit is een recensie waarin Sven Gatz, zelfs al is hij een van de protagonisten bij Vanderbeeken, geen enkele rol zal spelen.
Met haar confronterende studies rond internationale handel, migratiestromen en de globale stad heeft de Nederlands-Amerikaanse sociologe Saskia Sassen impact gehad tot ver buiten academia. Haar jongste boek Uitstoting herinnert niet alleen aan de transformaties van de voorbije vijftig jaar, maar waarschuwt ook voor wat er de komende vijftig jaar zou kunnen gebeuren. ‘Algemeen aanvaarde termen als “groei” en “vooruitgang” schilderen de feiten veel te mooi af.’
Een gesprek over vrouwelijkheid blijft een heikele onderneming. Al heeft het brede feminisme vele kwesties bespreekbaar gemaakt, bij een ruimer publiek staat het vaker bekend als ‘het vrouwenprobleem’. Is de kous daarmee af? In het licht van de toekomst geloven een mannelijke kunstenaar, Johan Grimonprez, en een vrouwelijke curator, Jamain Birgitha, dat vrouwelijkheid vooral nu voor een omvattende deining kan zorgen. Zowel in de kunsten als in de samenleving.
We blijven nog veel te blind voor de impact van het ‘blanke’ wereldbeeld op onze artistieke productie en de interpretatie van onze visuele cultuur. Dat blijkt uit een gesprek met Martin Berger, Amerikaans professor kunstgeschiedenis en visuele cultuur, over ‘blanke’ zelfreflectie, Amerikaanse fixaties, doortastende kunst en de films Django Unchained en Lincoln.
Wat licht is voor de één, is zwaar voor de ander. Het relatieve is absoluut. Maar is het absolute ook relatief? Sjonge, jonge. Zo kunnen we nog wel even doorgaan. Rekto:verso sprak twee deskundigen in de materie: de spreekwoordelijke mug en de olifant. ‘Misschien wordt het onverenigbare alleen in de kunst verenigd.’
Kunstenaars voelen zich verleid tot de stad, en de stad biedt hun maar wat graag een podium. Geen vuiltje aan de lucht? We moeten beseffen, stelt filosoof Henk Oosterling, dat zowel de stad als de positie van de kunsten totaal veranderd is: ‘De straat is nu verbonden met de hele wereld. Kunst is cultuur geworden. En iederéén is avant-garde.’ Dat vergt van kunstenaars heel nieuwe vaardigheden.
Een leven van zelfverwerkelijking vinden buiten de arbeidsmarkt zoals we die nu kennen – het is iets waarover mensen, onder elkaar, zich al eens vaker een voorstelling durven maken. Alternatieve economische ingrepen zoals het basisinkomen en de 21 uren-werkweek geven alvast het goede voorbeeld: ze geven terug glans aan ‘het goede leven’ en stellen een herwaardering van de artistieke arbeid in het vooruitzicht.
In MAC’s, het museum op de voormalige Waalse mijnsite Grand-Hornu, loopt een unieke tentoonstelling op kindermaat. Le grand Atelier prikkelt kinderen niet alleen om zich al kijkend naar kunst een wereldbeeld te vormen, de geëxposeerde werken en objecten voeden ook het debat over de kwaliteit van kunsteducatie in musea.
‘Vele conflicten in onze politieke, culturele en morele levens vallen enkel te begrijpen door de romantische herkomst ervan in te zien’, stelt Maarten Doorman. Volgens de Nederlandse cultuurfilosoof leven we vandaag nog steeds in een romantische tijd. In zijn pas verschenen boek over Jean-Jacques Rousseau spitst hij die visie toe op een probleem waar ook kunstenaars mee blijven worstelen: authentiek willen zijn.
Van Amerika verwachten wíj op het vlak van cultuur alleen maar (meer) dominantie en hegemonie. Alsof de verspreiding van de Amerikaanse cultuur steevast met wat vervreemding, machtsmisbruik en een autoriteitsclaim komt. En dus vooral met de gelijkschakeling van de mondiale cultuur met de Amerikaanse. Toch is er tegen die populaire perceptie van de bedreiging genoeg in te brengen. Althans, dat oordeelt de Amerikaanse cultuurgeschiedenisprofessor Richard Pells, in Modernist America.
Sinds de War on Terror op twee fronten losbarstte, lijken de westerse troepen ook een reisagentschap. De pers mocht mee op missies in Irak en Afghanistan. Zo ook Corry Hancké en VRT-journalist Jens Franssen. Zij deelden, respectievelijk voor De Standaard en voor Radio 1, de tent met Nederlandse en Belgische militairen in Afghanistan. Embedded journalism veranderde het gezicht van de journalistiek, en die trend zet zich nu door in oorlogsdocumentaires. Rekto:verso bekeek Armadillo en Restrepo, in het gezelschap van die twee journalisten die vertrouwd zijn met de conflictzone.
Ook binnen de rangen van de popmuziek is geweld intussen al lang binnen gedrongen. Tegenover de begrenzende staat, die de absolute controle op (het discours van) geweld wenst te behouden, is er de tomeloze, ‘vloeibare’ popsong die geweld voelbaar wil maken in al zijn complexiteit.
Hieronder ga ik in een persoonlijk spoorzoeken door popalbums van de jaren 1980 tot vandaag enkele verschuivingen in de geweldsong na. In de papieren versie van rekto:verso verduidelijkte ik al de opzet van deze zoektocht. Hier kan je het langere verhaal van de geweldsongs-in-de-albums terugvinden, en vooral de songs zelf beluisteren.
‘Pingpong’ noemen fotograaf Koen Broos en theatermaker Inne Goris hun continue gesprek. Telkens begint dat overleg al bij Goris’ eerste ideeën voor een nieuwe creatie. Telkens eindigt het bij foto’s die misschien nog meer bezonken voelen dan de eigenlijke voorstelling. Broos & Goris: een dubbelspel in suggestie. ‘We laten een atmosfeer zien.’