Michiel Leen

'Helft Vlaamse mediakritiek ging over De Morgen'

‘Dit is een oneigenlijk interview’, waarschuwt Walter Pauli, redacteur bij De Morgen. ‘Kijk, ikzelf ben nooit in de média gegaan. Ik wilde journalist worden. De discussie over de media is er voor mij pas later bij gekomen. Journalistiek is mijn eerste professie.’ Pauli kan vergelijken tussen zijn eerste jaren in het vak, begin jaren 1990, en de situatie anno nu. Hij is ook een overlever van dat oermoment van de mediakritiek in Vlaanderen: de ontslagronde bij De Morgen in 2009. Vanuit die positie werpt hij een eigenzinnige blik op de Vlaamse mediakritiek. ‘Soms denk je toch: hola jongens, effe kalm aan, hé!’

 

‘Boeken zijn niet de missie van de bibliotheek’

Wie zich afvraagt hoe de bibliotheek van de eenentwintigste eeuw eruit kan zien, vindt een plank vol ideeën bij Eli Neiburger. De eigenzinnige Amerikaan is deputy director van de openbare bibliotheek in Ann Arbor, Michigan, VS, en zit niet verlegen om een prikkelende uitspraak meer of minder. ‘Een bib die enkel op boeken focust, is als een groendienst die alleen voetbalvelden onderhoudt.’ 

Techno-utopie (x2) in Mons

Waar je gaat of staat in Mons, het is duidelijk dat de technologie een prominente rol moet en zal spelen in het programma van de culturele hoofdstad 2015. Geen toeval: de regio zet volop in op de nieuwe technologieën in het kader van haar economische reconversie, en ook wel om het zelfbewustzijn van de Montois aan te scherpen. Dat de stad ook onderdak biedt aan het Mundaneum, een verre voorganger voor de Googles van deze wereld, is dan ook uiterst symbolisch. 

 

Tour muséal, Tour de Flandre

Twee totaal verschillende musea, twee keer Vlaanderen. Het Musée de Flandre in Cassel (Noord-Frankrijk) gaat voor een bedachtzaam Flamand-gevoel, terwijl Kortrijk 1302 als belevingscentrum de Guldensporenslag tastbaar wil maken. Het ene openbaart een onbekend stukje Vlaanderen, het andere verduistert het Vlaanderen dat we wel kennen.

 

Filip Claus: Vlaanderen in Aalst

‘Vlaanderen in Aalst’: de jongste fototentoonstelling van Filip Claus heeft een haast provocatieve titel, in een stad waar een nadrukkelijk Vlaams-nationalisme de politieke toon zet. Claus bewandelde en fotografeerde in 2011 een jaar lang de straten en pleinen van zijn geboortestad, op zoek naar de ‘Vlaamse’ ziel ervan. Zijn beelden laten zich echter niet zomaar recupereren tot een zelfgenoegzaam uitstalraam van 'ons Vlaanderen'. 

De opmars van populisme in Europa

De Utrechtse fototentoonstelling The rise of populism in Europe dwingt de toeschouwer om na te denken over de groeiende angst, agressie en onverdraagzaamheid op het vermoeide continent Europa. De populismediscussie die enkele jaren geleden zo fel woedde op het publieke forum, is anno 2013 aan een update toe.

 

Naar een frisser deeltijds kunstonderwijs

In maart 2011 presenteerde de Vlaamse overheid haar plannen voor een grondige hervorming van het deeltijds kunstonderwijs (DKO). De vele academies die Vlaanderen rijk is, moeten nauwer aansluiten bij het leerplichtonderwijs, het schotteloze kunstenlandschap beter weerspiegelen en nieuwe doelgroepen naar het DKO lokken. Op tweeënhalf jaar van de deadline zijn de voorbereidingen in volle gang. Wordt 1 september 2014 D-day voor het deeltijds kunstonderwijs?

 

Hoe zou het nog met de media zijn?

2009 en 2010 waren de jaren waarin het debat over de media, als vierde macht, eindelijk ook publiek losbrak. Vandaag lijkt de urgentie van die mediakritiek alweer opgedroogd. Wat leverde dat debat eigenlijk op? Hoe staan de media er nu voor? Frank Thevissen, Geert Buelens, Katleen De Ridder en Walter Pauli blikken terug en kijken vooruit.

2009 en 2010 waren de jaren waarin het debat over de media, als vierde macht, eindelijk ook publiek losbrak. Vandaag lijkt de urgentie van die mediakritiek alweer opgedroogd. Wat leverde dat debat eigenlijk op? Hoe staan de media er nu voor? Frank Thevissen, Geert Buelens, Katleen De Ridder en Walter Pauli blikken terug en kijken vooruit.

 

'Mediakritiek die ertoe doet, verschijnt niet in de Vlaamse media'

Met Media en journalistiek in Vlaanderen kritisch doorgelicht (2009) en De vierde onmacht (2010) leverde communicatiewetenschapper Frank Thevissen twee bundels mediakritische essays af. Daarin zit Thevissen zelden om een straffe uitspraak verlegen. In De vierde onmacht roept Thevissen 2010 uit tot het jaar van de media culpa. Om vast te stellen dat er weinig is veranderd.

 

'Ik ga niet sterven voor de mediakritiek'

Geert Buelens verzorgde eind 2009 het kerstessay in De Standaard, waarin hij de Vlaamse media een spiegel voorhield. De essays gingen vlot over de tong en zorgden binnen en buiten de journalistieke incrowd voor animositeit. Maar meer dan een jaar na hun verschijning vraagt Buelens zich luidop af welk effect zijn uithaal echt gehad heeft.

 

'Openingen maken voor allochtone mediagebruikers'

Met De witte media. Of waarom allochtonen altijd slecht nieuws zijn (2010) werpt Minderhedenforummedewerkster Katleen De Ridder een kritische blik op de manier waarop de Vlaamse media omgaan met etnische diversiteit. Het boek bewijst vooral dat er nog veel werk aan de winkel is. ‘Het wordt hoog tijd dat de Vlaamse media de allochtone mediaconsument ontdekken.’

 

History without guilt. Nostalgie tussen (on)schuldig herinneren en vergeten

Makik binne
Makik binne
Oem e lieke te beginne
Over de dinges die kik mij ammaal herinner
Uit de goeien ouwen tijd?

Wie leest die dingen nog? Literaire tijdschriften in Vlaanderen

2010 is geen fijn jaar voor de literaire tijdschriften in Vlaanderen. Revolver, Het Trage Vuur en Met Andere Zinnen verdwenen op hetzelfde moment. De aflossing van de wacht lijkt zich niet meteen aan te dienen. Althans niet op papier: op het internet zorgde de lancering van recensieplatform De Reactor voor een (onbesliste) polemiek tussen Reactor-voorman Matthijs De Ridder en Knack-boekencoördinator Frank Hellemans. De zeven overblijvende, gesubsidieerde literaire tijdschriften vertonen een spreidstand tussen de rol die ze zichzelf toedichten en de rol die uitgevers, schrijvers en publiek nog voor hen zien. Michiel Leen ging, samen met Eric Rinckhout, op zoek naar oorzaken van de huidige malaise in het Vlaamse tijdschriftenlandschap. Hij stelt ook enkele oplossingen voor. Lees hier ook zijn volledige onderzoeksdossier.