Nr. 61 april - mei 2014

Zowel theaterliefhebbers als recensenten wonen zelden meer dan één keer dezelfde voorstelling bij. Dat is, gezien de aard van theater, op zijn minst merkwaardig. Waarom bekijken en beoordelen we podiumproducties net zoals romans en schilderijen: als een voltooid kunstwerk? Een voorstelling is nooit zo  autonoom als ze zichzelf wel eens durft te verkopen. De impact van de omstandigheden rond elke opvoering blijkt veel groter dan je zou durven dromen. De proef op de som.

Hoewel de klassieke journalistieke reportage of fly-on-the-wall-documentaire zeker niet dood is, trekt vooral de performative documentary veel aandacht in recente jaren. Door in hun eigen documentaire op te treden als personage of performer, kunnen regisseurs immers duidelijker en herkenbaarder optreden als creatieve ‘auteurs’ dan wanneer ze braafjes achter de schermen blijven, of zich beperken tot het inspreken van een voice-over.

Kunstenaars horen volgens het cliché hongerig weg te kwijnen op gure zolderkamertjes. Niet in België. Want als kunstenaar kan je hier sociale zekerheid opbouwen én een werkloosheidsuitkering krijgen, onder het zogenoemde ‘kunstenaarsstatuut’. Dat prachtige concept kreeg de afgelopen tien jaar echter de volle laag en werd onlangs aangepast. Wat ging er mis?

Onder het gewicht van zijn opruiende titel weegt het boek Radical Museology van Claire Bishop eigenlijk te licht. En toch leest het als een veelbelovende inleiding op een wezenlijke problematiek. Het zet aan om door een andere bril naar musea voor hedendaagse kunst te kijken.

Op 11 augustus 2013 had ik net vijf nieuwe overhemden gekocht en vroeg me af waarom mijn verlangen naar nieuwe kleren en schoenen (zeven paar in één zomer!) zo onstilbaar groot was, toen ik het bericht ontving dat Dirk Lauwaert was gestorven. Kort voordien had hij zelf van het gezonde leven afscheid genomen door in zijn tekst ‘De Man, het Leven, het Kostuum’ nog een laatste keer door zijn garderobe te gaan. Bladerend door zijn postuum verschenen laatste boek, De geknipte stof, lees ik opnieuw wat hij voor mij betekend heeft en betekent.

De nadruk op het ‘ik’ is vandaag groter dan ooit, ook bij aankomende of pas afgestudeerde kunstenaars. Maar wat als iederéén zich profileert als de kunstenaar van zijn kleine, unieke zelf? Wat als Facebook hooguit een symptoom is van een wereld die op ‘image’, ‘lifestyle’ en ‘selfies’ kapitaliseert?  Geeft dat kunstopleidingen geen andere opdracht? Rekto:verso zette vier betrokken beschouwers rond één tafel, voor een gesprek over het ego van jonge artiesten in opleiding.

Blader door een willekeurig cultuurmagazine, of door een stapeltje concertprogramma’s of de seizoensbrochure van een theatergezelschap en je merkt het meteen: klassieke musici worden anders in beeld gebracht – gefotografeerd, uitgelicht en in scène gezet – dan theatermensen. Wat volgt is een iconografisch sporenonderzoek naar poses, en ego’s. Want wie poseert, is ook altijd een beetje een poseur.