Bestaat er nog wel zoiets als het populaire? Het lijkt zich overal aan ons op te dringen, vanop reclameborden tot in cultuurcentra. Maar er is een groot verschil tussen de hogere regionen van de kijkcijfers en de ware populaire cultuur. Veel, zo niet alles, heeft zich vandaag verkleed als populair. Multimiljardair en sportliefhebber Marc Coucke voorop.
Begin 2014 leidden dalende luistercijfers van Radio 1 tot een grondige vernieuwing van de programmatie van de zender – voorlopig echter zonder veel impact op de luistercijfers. En nu gaan er geruchten over de nakende verkoop van MNM. Wat ooit de trots van Vlaanderen was, de openbare omroep VRT, dreigt steeds meer vergruisd en verpulverd te worden tot een serie van privé-omroepjes. Enkele bedenkingen, ter inspiratie voor de nieuwe beheersovereenkomst.
Individuele smaak gaat niet samen met massaproductie. De oplossing bestaat erin om een gepersonaliseerde façade op te trekken voor massageproduceerde goederen. Die façade heet reclame. Maar reclame komt in soorten. En de soort reclame leidt omgekeerd weer tot een andere kijk op individu, en zelfs politiek.
Productiehuis Menuet produceerde voor VTM drie reeksen van Code 37, de televisieserie met actrice Veerle Baetens in de hoofdrol. In 2010 werd Code 37 genomineerd als beste dramaserie op het Festival de Télévision de Monte-Carlo. En in 2011 kreeg het de ‘Vlaamse Televisiester’ als beste dramaserie. Maar behalve dat het een goede politieserie is, toont Code 37 vooral de angsten én de zekerheden van het Vlaanderen van vandaag.
Televisiezender VIER, de reïncarnatie van VT4, werd op 17 september jongstleden met veel poeha gelanceerd – een lancering die reminiscenties opriep aan die van VTM in 1989. Maar de eerste balans van VIER was vrij bescheiden. Volgens Het Laatste Nieuws was VIER in marktaandeel nauwelijks groter dan het ‘oude’ VT4. En zonder het paradepaardje van Woestijnvis, ‘De slimste mens’, zou het zelfs kleiner zijn geweest. Is de start van VIER mislukt? Of is er meer aan de hand in het televisielandschap?
Wat wil ‘gemeenschap’ nog zeggen in onze geïndividualiseerde maatschappij waarin iedereen – individu, regio of natie – eieren voor zijn geld denkt te kiezen? We lijken te leven in een permanente patstelling waarin elke betrokken partij er slechter bij vaart dan voorheen. Misschien moeten we, om opnieuw van een gemeenschap te kunnen spreken, met zijn allen terug naar de potlatch, naar het geven zonder te krijgen. Het media-event Music for Life zou wel eens, doorheen alle gekkigheid, een opening kunnen zijn. Een denkoefening in zes etappes.
U kent ze: de geroemde tegenstellingen tussen Vlaanderen en Wallonië. Meestal zijn het niet meer dan clichés, vooringenomenheden, getrukeerde statistieken, self-fulfilling prophecies en politieke manipulatie. Met de tegenstelling tussen de Vlaamse en Waalse film is het niet anders. Nochtans een terrein waar wel degelijk vergelijking mogelijk moet zijn.
Bijna 1,9 miljoen mensen hebben vorig jaar een Vlaamse film in de bioscoop meegepikt. Dat is een absoluut record. In vergelijking met 2007 betekent dit een stijging van 63,3%. Dat is opmerkelijk, daar algemeen wordt aangenomen dat het bioscoopbezoek in België vorig jaar met 6 à 8% daalde. Dit alles maakt dat het nationale marktaandeel voor de Vlaamse film dit jaar in de buurt van 10% zal liggen... en in Vlaanderen zelfs ergens tussen de 15 en 20%.
Jan Cox (1919-1980) is één van de belangrijkste Vlaamse schilders van na de Tweede Wereldoorlog. Tijdens zijn leven was hij echter een buitenbeentje: hij schilderde figuratief en niet abstract zoals de tijdsgeest het voorschreef. En hij was een intellectueel die zijn inspiratie zocht in de Griekse mythologie, in een tijd dat de individuele expressie voorop stond en intellectualisme taboe was in de kunstwereld. Bovendien bracht Cox haast een kwarteeuw door in de Verenigde Staten, in New York en Boston. In het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen loopt nu een thematisch georganiseerde overzichtstentoonstelling van zijn werk.
Het hoofd van George W. Bush, een butt plug en een hoop stront die als gigantische luchtballons neergeplant zijn in een groen beeldenpark. Het is werk van de Amerikaanse kunstenaar Paul McCarthy (°1945) die tentoonstelt in het Middelheim. In het najaar loopt er een overzichtstentoonstelling van McCarthy's werk in het SMAK. Zijn oeuvre is radicaal en uitdagend. Maar hoe subversief kan kunst vandaag zijn? En is de moderne kunst ooit wel subversief geweest?