Nr. 35 mei - juni 2009

Redactioneel: De crisis als passe-partout

Het werd een zonnige Pasen, dit jaar. Terwijl Tom Boonen voor de derde keer Paris-Roubaix won, hoorde ik de klokken luiden in een Limburg vol bloesems - een streek die graag op het beeld wil gelijken dat tv-series als Katarakt of De Smaak van De Keyser ervan hebben gemaakt. Vlaanderen vakantieland, de hervonden idylle, met de televisie als producent en de kijker als consument. Terug van nooit weg geweest, ook. In wezen ziet Vlaanderen zichzelf nog altijd het liefst als een schilderij van Emile Claus, zondagsschilder par excellence en nu in al zijn lichtheid te zien in het Museum voor Schone Kunsten in Gent: een land in de ochtend, met bedauwde velden, wanneer alles herbegint. Of liever nog bij valavond, wanneer de hitte bekoeld is en in de verte alleen nog een klokje klepelt dat vertelt hoe alles na een dag vol zindering en gewemel zijn plaats terug gevonden heeft, en rust.

 

Renzo Martens over zijn film episode III

De Congolezen hebben het nog steeds niet begrepen. Op uitgestrekte palmolieplantage blijven ze machteloos zwoegen voor een hongerloon van twintig dollarcent per dag, terwijl hun westerse landeigenaar tientallen keren dat bedrag neertelt voor artistieke plaatjes van hun labeur. Zonder morren trekken ze in vluchtelingenkampen onder witte tentzeilen waarvan vooral het logo van Unicef in beeld moet komen.

Dansen achter een gordijn

Frustratie. Dat is de sfeer die steeds nadrukkelijker de zaal vult, naarmate de voorstelling Finally I am no one van de jonge choreograaf Tarek Halaby vordert. Kan een publiek moedwillig duperen zo ook zijn nut hebben?

 

Headbangen om te overleven

Dude, look around. We are living in a heavy metal world. Dat is het evidente maar onthutsende antwoord van een van de bandleden van Acrassicauda, op dat moment de enige actieve metal band in Bagdad, wanneer documentairemakers Eddy Moretti en Suroosh Alvi hen vragen waarom ze doen wat ze doen. Verscheidene jaren volgden beide heren, op gevaar van eigen leven, het wel en wee van de band. Het eindresultaat, de documentaire Heavy Metal in Baghdad, ging in 2007 in première, maar is nu ook in onze contreien op dvd beschikbaar, voorzien van een hele reeks extra's.

 

De aantrekkingskracht van architectuur

De relatie tussen beeldende kunst en architectuur is sinds de eerste realisaties van Robbrecht Daem Architecten hét thematische veld waarbinnen hun werk wordt gesitueerd. Die relatie mag in de eerste plaats letterlijk en ruimtelijk beschouwd worden: Paul Robbrecht en Hilde Daem hebben architectuur gemaakt die ten dienste staat van de kunst.

Zoon van een foute vader

Beeldend kunstenaar Koenraad Tinel groeide op in een 'zwarte' familie. Toen de geallieerden in juni 1944 in Normandië landden, haalden zijn ouders geen Belgische vlag boven, maar vluchtten ze naar Duitsland. Ruim zestig jaar later getuigt Tinel over die bepalende episode in een boek én een theatervoorstelling: Scheisseimer

 

Morrissey's jaren van afwijzing

Waaraan denk jij als je Mick Jagger weer het podium ziet oprennen in een knalroze legging waarin je zelfs niet paste toen je als twaalfjarige een talentvolle afstandsloper bleek? Misschien vind je Jagger een ware trendsetter en ben je ervan overtuigd dat PJ Harvey de mosterd voor haar roze turnpak (1995-1996) bij hem haalde. Mij doet het alvast denken aan Morrissey's ontzetting daaromtrent, zo'n twintig geleden, toen Jagger ongeveer de leeftijd had bereikt van Morrissey vandaag.

 

Kieswijzer voor cultuur

Kiezen is de kunst. Met het oog op de verkiezingen vroeg rekto:verso alle Vlaamse politieke partijen welke specifieke cultuurpolitiek zij in de komende legislatuur willen hanteren om de samenleving waar ze naar streven een stapje dichterbij te brengen. Een vraag naar ideologie en concreet beleid ineen, dus. We zetten de antwoorden voor u op een rijtje, en zwijgen. Zodat u straks beter weet wat u te doen staat.

 

Fenomenopolis

Deze winter liep in De Bond in Brugge de tentoonstelling Ben jij dat op die berg van rijst? van Virginie Bailly (°1976, Ukkel). Bij deze tentoonstelling kreeg de bezoeker een korte geschreven toelichting waarin werd benadrukt dat Bailly 'in de eerste plaats schilder' is maar ook media als video en fotografie gebruikt om 'een beweging of subtiele verandering te tonen, iets wat niet lukt met schilderkunst'. 

 

Overleeft de Vlaamse film het recordjaar 2008?

Bijna 1,9 miljoen mensen hebben vorig jaar een Vlaamse film in de bioscoop meegepikt. Dat is een absoluut record. In vergelijking met 2007 betekent dit een stijging van 63,3%. Dat is opmerkelijk, daar algemeen wordt aangenomen dat het bioscoopbezoek in België vorig jaar met 6 à 8% daalde. Dit alles maakt dat het nationale marktaandeel voor de Vlaamse film dit jaar in de buurt van 10% zal liggen... en in Vlaanderen zelfs ergens tussen de 15 en 20%.

 

Wow ende o jee

Boeken om naar te kijken. De naam van het project dat onder meer ook leidde tot een tentoonstelling in het Gentse Museum voor Schone Kunsten, wekt verbazing. Boeken die niet bedoeld zijn om naar te kijken, zijn immers tot nader order onbestaande. De organisatoren van het project, onder wie Gerda Dendooven en Gert Dooreman (curatoren van de overkoepelende expositie in het MSK), impliceren uiteraard dat ze van bezoekers niet verwachten dat ze boeken komen lezen. In plaats daarvan selecteerden ze een resem grafisch bijzondere boeken en tijdschriften om ons aan te vergapen, en die dus nadrukkelijk de aandacht vestigen op het boek als object. Daar is niets mis mee, maar 'eigenzinnig' - zoals de tentoonstelling wordt genoemd - is iets anders.

 

Zinnelijk zondig

Een actrice. Op haar kin een rosse snorrebaard. In haar hand een micro. In ware Marilyn Monroe-stijl geeft ze heupwiegend een playback ten beste - op de baard na de ideale vrouw. Dan voltrekt zich een verandering. Soetkin Demey laat haar diva-attitude varen en gooit haar verleiding over een andere boeg. Ze verruilt haar schotse ruitenrokje voor blote billen en haar geaffecteerde maniertjes voor ruwere, bijna dierlijke capriolen. De vrouw van plastic wordt oervrouw, de barbie krijgt een barbaars kantje.

'Emile Claus en het landleven' in Gent

Stevige, klassieke schilderijen met forse lijsten, in een museum dat zijn muren in frisse lentekleurtjes heeft geschilderd. Brave kunst van meer dan honderd jaar geleden. Landschappen waar het impressionisme ooit een patent op heeft genomen: tegenlicht, hooi en hoogzomer. Boeren, ook. Lijven die plooiden naar de hooivork en stonken naar het zweet - in de verleden tijd. Consensuskunst voor bourgeois en kleinburger. Emile Claus (1849-1924) is back in town, en dat is goed.

 

Dover zien en sterven

U kent ze wel. Die schattige deurmatjes met 'welcome' erop. Een korte close-up van zo'n matje in de nieuwe film van de Franse cineast Philippe Lioret levert meteen de titel van de prent. Ironie, natuurlijk. Welcome zoomt in op de hekken rond Europa, tegen al te veel aankloppende vluchtelingen. U kent ze wel. Die mensen waaraan we onze voeten vegen. Ze leveren in Welcome het soort sociale film dat we in Vlaanderen nooit zien.

 

Gevangen in de werkelijkheid

Over renovatie en historische sensatie

Nico Muhly

De eer van de natie?

Het lijf mag je hebben, maar de kop is van mij (deel 1)