Cold Mountain, een schilderij van de Amerikaanse kunstenaar Brice Marden, toont een beheerste verwikkeling, een geharrewar dat vreemd genoeg rust geeft. Geen groots onthecht Niets, geen onverschilligheid. Een stilte en sereniteit, al dansend in het gewoel.
Van alle sociale media is Instagram de dapperst groeiende. Met 150 miljoen gebruikers is het een van de populairste apps op dit moment, die het bewerken en delen van foto’s heel eenvoudig maakt. Voor kunstenaars en musea is het stilaan een onmisbaar element voor publiekswerving. Instagram lijkt dé plek waar het onderscheid tussen underground en mainstream gewoon opgeheven wordt.
Eind 2013 stelt Paul Van Haver aka Stromae zijn nummer ‘Tous les mêmes’ aan het publiek voor als gast in de laatavondshow Le Grand Journal op de set van Canal Plus. Het blijkt een dubbelinterview: presentator Antoine de Caunes verwelkomt niet alleen Stromae, maar ook ‘sa moitié’, Stromae’s wederhelft of ‘better half’. Letterlijk, zo blijkt.
Monika van Paemel veroverde met haar roman De vermaledijde vaders (1985) een plaats in het pantheon van Vlaamse auteurs, als eerste en lange tijd zowat enige vrouw. In haar werk is de onderhuidse strijd tussen de geslachten een vast thema. Als feministe van het eerste uur zag ze de verschillende golven voorbijtrekken, op de barricades en in de literatuur. Wat is verwezenlijkt? Waarom blijft feminisme nodig?
Fotograaf en copywriter Bruno V. Roels (1976) gooide recent hoge ogen op expo’s in binnen- en buitenland. Zijn fotoreeksen waren al te zien in Gallery Fifty One in Antwerpen, op Paris Photo, en recent op Photo Basel. Voorjaar 2017 trekt zijn werk weer naar de internationale beurs AIPAD in New York. Wat is er aan Roels’ sequensen en composities van dezelfde beelden dat zo fascineert? Hoe kan herhaling zo boeien?
In zijn geboorteland Algerije zijn zijn boeken verboden, maar in Europa wordt hij op handen gedragen. Unaniem prijst de literaire wereld Boualem Sansal (1949) om zijn moed, zijn begeestering en zijn vermogen de Franse taal te laten schitteren. Zijn jongste roman 2084. La fin du monde werd in Frankrijk hét evenement van het najaar 2015. Deze inktzwarte dystopie won zowel de Grand Prix de l’Académie française als de prestigieuze Prix Goncourt, en werd verkozen tot beste boek van het jaar. Maar is dat puur om Sansals literaire verdiensten?
‘Er is wel een alternatief!’ Voor Het Klein Verzet trok journaliste Tine Hens rond door Europa, op zoek naar tekenen van verandering – in weerwil van Thatchers dooddoener, tegenwoordig de mantra van veel Europese overheden. Hens’ wervende verslag bundelt de verhalen van mensen die dromen van een betere wereld en in afwachting daarvan alvast zelf initiatief nemen.
Begin mei verschijnt een van de meest gehypete romans van het moment eindelijk in Nederlandse vertaling. Wat valt nog toe te voegen aan de polemiek rond een boek waarover de opinies de publicatie voorafgingen? De politieke fabel zou visionair zijn, dystopisch, misogyn en controversieel. Is Soumission wel het islamofobe haat en angst aanwakkerende pamflet waarvoor het meteen werd versleten? En hoe zit het met de misogyne en conservatieve kant van de onderwerping?
‘The white man’s gaze heeft afgedaan.’ De Nigeriaanse auteur Ben Okri gelooft voor de toekomst veel meer in het beweeglijke denken van Afrika dan in de strakke westerse ratio. Die gedachte spookt ook door de ‘creatieve documentaire’ N – The Madness of Reason van Peter Krüger, die in maart in de zalen komt. De film reconstrueert het verhaal van een man die de Afrikaanse werkelijkheid obsessief in kaart brengt, maar daarbij ook veel van de intuïtieve kracht van Afrika miskent. Okri schreef de teksten voor de film. Een gesprek over madness, reason en de glanzende, dunne lijn ertussen.
Als literatuur iets zegt over de werkelijkheid, dan geldt dat zeker voor jeugdboeken. De paradoxale populariteit van het losertypetje daarin wordt als een teken van de tijd gezien, maar klopt dat ook? Heeft de mislukkeling als literaire figuur niet een lange en meer wijdverspreide geschiedenis? Een verkenning, onder de bij pubers populaire uitdrukking – met wijsvinger en duim gestrekt voor het voorhoofd: ‘L’ is voor loser!
Denken over de kindertijd spreekt tot de verbeelding. Het is die enorm intense, sterk bepalende, maar toch relatief korte periode waaraan we de diepste herinneringen bewaren. In het beste geval zijn die gedrenkt in zoete nostalgie naar die tijd van geborgenheid, speelse vrijheid en zorgeloosheid. Maar als we de stroom van recente publicaties mogen geloven, is die onbezorgde kindertijd definitief passé, in elke betekenis van het woord. Onze houding tegenover het nageslacht is op zijn zachtst dubbelzinnig te noemen.
En met de kinderen alles goed? Gerda Dendooven heeft er twee, Hans Bourlon geen. Maar al vele jaren werken beiden, elk op hun manier, even intensief met en voor jonge blikken: de een als auteur, illustratrice en voormalig kinderconsul, de ander als ceo van Studio 100. Zo delen ze een natuurlijk aanvoelen van de kwestie die ons boeit: wat zegt hedendaagse kindercultuur over de wereld waarin we leven?
Weinigen hebben het paradoxale wezen van de stilte zo hard doorleefd als kunstenaars. Stilte is het voorgeborchte van hun spreken, of de oase waar dat spreken uiteindelijk in eindigt. Wat hebben ze over die ervaringen nagelaten dat ons kan helpen om de stilte beter te vatten? Een verkenningsvlucht.
Het belang van kunst? Jouw buikgevoel! Dat is zowat de bottomline van het boek Art as Therapy van de Britse filosoof Alain de Botton en kunsthistoricus John Armstrong. Samen cureren ze vanaf 25 april ook de tentoonstelling Kunst is Therapie in het Rijksmuseum Amsterdam. Onschuldig is dat allerminst. Van de unieke individualiteit van het werk lijkt de kunstpraktijk, zeker in musea, langzaam te verschuiven naar het ego van de toeschouwer.