Nr. 51 maart - april 2012

Dossier: Romantiek

We zouden in rationele tijden leven, tijden van nutsdenken en harde cijfers. Dit dossier brengt daar de romantiek tegen in: die lange erfenis van verbeelding, verlangen, onze ‘ware natuur’. Bevrijding of illusie? In elk geval is romantiek alom, ook in kunst.

 

Dossier: Kunst na de Arabische Lente

Met onder andere het aftreden van Moebarak in Egypte en Ben Ali in Tunesië ging in een groot deel van de Arabische wereld de artistieke stop van de fles. Kunstenaars vierden de nieuwe vrijheid met een storm aan projecten en interventies. Wat heeft die omwenteling na één jaar opgeleverd?

Redactioneel: Romantisch zijn we allemaal

Aan het slot van Ian McEwans ‘kinderboekje’ The Daydreamer (1994) ondergaat het jongetje Peter Fortune een soort kafkaëske metamorfose: hij ontwaakt als een 21-jarige. Hij blijkt niet alleen de uitvinder van een machine die de zwaartekracht kan trotseren, hij komt ook oog in oog te staan met zijn eerste échte ‘romantische’ ervaring: de oceaan.

 

Kunst op de pleinen van Caïro

Met het aftreden van Moebarak in Egypte en Ben Ali in Tunesië ging in beide Noord-Afrikaanse landen de artistieke stop van de fles. Kunstenaars vierden de nieuwe vrijheid met een storm aan projecten en interventies. Wat heeft die omwenteling na één jaar opgeleverd? Kunst en revolutie blijken zeker niet per definitie een vruchtbaar koppel.

 

Het artistieke ontwaken in Tunesië

Een jaar geleden trok Tunesië de straat op om uiteindelijk zijn president te verdrijven. De verontwaardiging zat diep, de bevrijding voelde des te groter. De vergrendelde publieke ruimte werd weer opengebroken tot artistieke vrijplaats. Allerlei performances, installaties en graffitiwerken maakten van de Jasmijnrevolutie een esthetische opstand. Maar hoe valt die herwonnen artistieke vrijheid ook in de toekomst te waarborgen?

De strijd om het lichaam van de vrouw

Begin maart liep in Berlijn het festival 8 arabische Filmemacherinnen, het eerste filmtreffen voor Arabische filmmaaksters op Europese bodem. Elke avond maakte de prestigieuze Berlijnse Akademie der Künste plaats voor film-screenings en debatten over de plaats van de vrouw in de Arabische wereld. Of liever: over de veranderende Arabische wereld door de ogen van een vrouw. We bekeken in Berlijn de films en interviewden enkele regisseurs, goed voor een extra perspectief op de Arabische Lente.

 

De revolutie in haar premature fase

De impact van de Arabische Lente op de kunsten in Egypte, Tunesië of Syrië is groot, maar voorlopig nog weinig vruchtbaar. Dat is een jaar na de eerste opstanden de slotsom van Brussels curator Tarek Abou el Fatouh, die als geen ander in ons land overzicht heeft over de artistieke ontwikkelingen in de regio. ‘De meeste hedendaagse Arabische artiesten zijn simpelweg geparalyseerd door alle politieke ontwikkelingen.’

 

Muziek mag weer mooi zijn

Er beweegt iets in de elektronische muziek. Het is dik en toch heerlijk gestroomlijnd. Het is prettig gestoord, maar ongehoord zuiver. Een nieuw genre is het niet. Wel de geest van deze nieuwe ecotechnologische tijden. Kromme beats, recht in je oor.

 

The Roots: ‘Make My’

Negen studioalbums ver (het in eigen beheer uitgebrachte Organix niet meegeteld) blijft The Roots een van de meest opzienbarende hiphopcollectieven die er zijn. Met het derde album Things Fall Apart (1999) wist de groep zichzelf niet alleen definitief op de kaart te zetten, maar ook de norm voor alle volgende platen vast te leggen.

 

Zorg en kunst samen denken

Kunst krijgt in ons zorglandschap een steeds prominentere rol toebedeeld. Jonge delinquenten, psychiatrische patiënten of personen met een handicap worden meer dan ooit in contact gebracht met het schilderpenseel, het fototoestel of de filmcamera. Alleen gaat het vaak om een louter samen brengen, om meer van hetzelfde. Om aan ‘de ander’ en ‘het andere’ echt recht te doen, moeten we kunst en zorg samen denken.

 

Het seksuele lichaam op het witte scherm. De nieuwe moraalridders geven zich bloot

Het naakte lichaam en de menselijke seksualiteit zijn al lang geen taboebrekers meer. De tijd dat films zoals Last Tango in Paris, L’empire des sens en Salò choqueerden, ligt ver achter ons. Maar toch is het seksuele lichaam populairder dan ooit bij cineasten. Niet omdat ze commercieel willen scoren met een ‘sexy’ film, maar omdat ze graag metaforische verhalen vertellen over mensen en thema’s van nu. Lichaam en geest, schuld en boete zijn vandaag in de filmzalen weer innig verstrengeld. Een kwartet recente films – The Invader en Shame, Sleeping Beauty en L’Apollonideillustreert zowel de hernieuwde fascinatie voor het seksuele lichaam als de terugkeer van een puriteinse moraal.

 

Het verzet van binnenuit. Over de miniserie Black Mirror

De driedelige Britse miniserie Black Mirror, integraal online te bekijken, houdt de moderne mens met zijn mediagadgets een weinig verheffende spiegel voor. We hangen zonder onderbreking vast aan het netwerk en we vrezen dat we onze identiteit verliezen als we offline gaan. Wie de knop uitzet, maakt daarom bijna een statement. Je hoofd van het scherm wegdraaien – de tegenbeweging – is haast een teken van opstand.

Verstomming. Over Patrick Van Caeckenbergh

Bricolages van fantasie en wetenschap, traag met de hand overgeschreven tekst, encyclopedische discipline en volks uitwaaierende verzamelingen – een processie van associaties, gedragen door leer- en verteerstelsels. Een van de wonderlijkste dingen die een mens vandaag kan doen, is binnenwandelen in Museum M, waar een retrospectieve loopt over het werk van de Vlaamse kunstenaar Patrick Van Caeckenbergh (Aalst, 1960).

 

Bekentenissen van een eenzame netwerkman

Wie zijn ze, wat doen ze? Onder het mom van 'cultuur moet je leren drinken zoals bier', liefst met maten, trekt Netwerkman, alias Ervé De Patser, een jaar lang van vernissage over receptie naar première met een format zo fris als zijn lever: op zoek naar culturo's in de coulissen, om eens goed mee te lachen en te drinken bij het snuiven van de sfeer. Hij heeft er de neus voor om de plekjes te ontdekken waar het zonlicht anders niet komt, bij wijze van sociale correctie.

 

Frisco Guantanamo. Rundskip

Signalement: Een eeuw in honderd manifesten

Signalement: De godfather van de generiek

Signalement: De mobilisatie van Arcadia

Onze romantische drang naar authenticiteit

Voortuinen

Romantiek als verzet

Spreken door te zwijgen

De romantische erflast van de opera

Valentijn

Jeffrey Eugenides: redder van de liefdesroman

Rockromantiek

Profile of a lady. De Romantiek in Kate Bush

De romantische ironie van Jens Lekman

Leonard Cohen: romanticus op jaren

Zwerflicht

Het ballonnetje van Schauvliege: lang niet gek

Dubbele koudwatervrees voor verfondsing. Reactie van een ervaringsdeskundige

‘Reguliere media zien we enkel nog als een promokanaal’