Intellectuelen houden ervan om over populaire cultuur te schrijven en het fenomeen te analyseren. Maar dat is toch nog altijd iets anders dan het ook echt gewoon zelf (persoonlijk) heel leuk te vinden om je eraan over te geven, zónder verdere intellectuele agenda. Geef mij maar Thuis.
Onze cultuur is doordrongen van bloot vlees. Dat is geen moreel oordeel, het is een vaststelling. Zopas nog werd selfie uitgeroepen tot woord van het jaar. Op het internet circuleren ondertussen miljoenen dergelijke selfies van alledaagse naakte lichamen, wanhopig op zoek naar een bevestigende blik. Maar wat vertelt menselijk vlees dat zo wordt uitgestald? Die vraag kreeg tientallen keren een antwoord in het werk van Lucian Freud, van wie dit najaar in het Kunsthistorisches Museum in Wenen een grote retrospectieve te zien was. Vergelijk met het wellustige werk van Egon Schiele en je ziet wat Freud al schilderend over bloot vlees inzag.
In het essay On Beauty and Being Just (1999) argumenteert de Amerikaanse filosofe Elaine Scarry dat de ervaring van schoonheid de basis vormt van onze ervaring van rechtvaardigheid. Daarmee blies Scarry de oude filosofische discussie over de relatie tussen het goede en het schone nieuw leven in. In haar recente moraalfilosofische reflecties over de geopolitiek na 9/11 toont Scarry aan dat die discussie meer dan ooit relevant blijft in een wereld waarin de democratie stelselmatig wordt uitgehold.
In hun overzichtstentoonstelling Optimundus dalen de ‘videasten’ Harald Thys en Jos De Gruyter met pervers enthousiasme af in de donkere krochten van ons alledaagse bestaan, richten ze hun sarcastische blik op de onderbuik van de kunstwereld en sublimeren ze met evenveel genot hun eigen machismo.
Hoewel critici graag juichen als Kate Bush eindelijk nog eens een nieuwe plaat uitbrengt, werd er bij 50 Words For Snow (2011) toch ook wel wat teleurstelling opgetekend over het feit dat het nieuwe materiaal niet echt verraste. Het album werd bovendien een beetje ongelukkig als een halfslachtige kerstplaat in de markt gezet. Inhoudelijk en stilistisch beweegt Kate zich op deze plaat verder binnen de bakens die ze had uitgezet met The Sensual World (1989) en die na een zeer lang stilzwijgen met het behoorlijk sublieme Aerial (2005) verder waren ingevuld. Daarmee herbevestigt ze, zonder veel fanfare en met veeleer omfloerste trom, dat ze nog steeds heerst over het veld van de hedendaagse romantiek. Alleen stelt zich de vraag wat dat dan precies betekent.
Chantal Akerman is overleden. Ter ere van haar oeuvre deze tekst uit het archief, uit 2012: Chantal Akerman is de Belgische cineaste die de minimalistische cinema mee op de wereldkaart plaatste. Sinds de jaren 1990 verschoof een belangrijk deel van haar werk in de richting van video-installaties. Daarvan is nu een overzichtstentoonstelling te zien in het M HKA: Too Far, Too Close. Het is werk dat een persoonlijk engagement vraagt. Iets waar Akerman zelf, zo ontdekken we, niet altijd graag over praat. Een (zelf)portret.
De romantiek is weer helemaal terug. Kunstenaars puren poëzie uit het alledaagse, zonder grote gebaren of hoogdravende theorieën, maar met de vinger op de pols van wat leeft in de wereld. Zo slaagt ook de Argentijnse kunstenaar Jorge Macchi, die momenteel een uitgebreide tentoonstelling geniet in S.M.A.K., erin om met heel weinig heel veel te creëren, en dat zonder in formeel minimalisme of droog conceptualisme te vervallen.
Het was Arthur C. Danto die in de jaren 1980 verklaarde dat wij nu met zijn allen in het post-historische tijdperk vertoeven waarin alles kunst kan worden, van het urinoir van Duchamp over de Brillo Boxes van Warhol (waar Danto zijn verhaal aan ophing) tot een renovatie van Orlan. Een bevrijdende gedachte, maar tegelijk ook beklemmend: want als alles kunst is of kan zijn, treedt al snel de verveling van de snelle bevrediging op, het ongenoegen van de ontbrekende uitdaging.
David Claerbouts De tijd die blijft in Wiels wordt aangeboden als een carrièreoverzicht. Maar dat is misleidend.
De persvoorstelling van een tentoonstelling is zelden een verheffend moment. Behalve als Gilbert & George hun nieuwste expositie komen introduceren. Ook de persconferentie in BOZAR werd een performance, met de verzamelde pers als onwillekeurige figuranten.
Eén van de grote schandalen van de kunstwereld in de jaren 1980 was ongetwijfeld de hondsbrutale manier waarop Tilted Arc van Richard Serra werd vernietigd. Aanvankelijk werd gesuggereerd om het werk naar een andere locatie te brengen. Maar Serra merkte op dat het stuk site-specific was en dat verplaatsen evenzeer neerkwam op vernietigen. Een vergelijkbaar argument gaat op bij pogingen om beroemde performances uit het verleden zo precies mogelijk te hernemen.
Jarenlang verzamelde Jaap Kruithof (1929-2009) in zijn kelder een museum van banale objecten, prullaria en snuisterijen. Niet omdat hij die dingen per se wilde hebben, maar omdat hij niet wilde dat ze verloren zouden gaan. De inhoud van die kelder werd de tentoonstelling Omgaan met de dingen, in het Huis van Alijn (Gent). Maar wie tussen Kruithofs collectie rondwandelt, vraagt zich af waarom deze tentoonstelling interessanter is om over na te denken dan om te bezoeken.
De cinema van Terence Davies is een metafoor voor herinnering. Dat gold voor zijn vroegste films, zoals The Terence Davies Trilogy (1976-1983) en Distant Voices, Still Lives (1988), maar het geldt evenzeer voor zijn meest recente film, Of Time and the City (2008), een portret van de stad Liverpool. Het is Davies' eerste documentaire. Beelden, of ze nu nieuw zijn gemaakt of in archieven werden gevonden, zijn voor Davies altijd aanleiding voor persoonlijke reflectie. De objectieve wereld en zijn geschiedenis worden steeds opnieuw door de bril van de persoonlijke geschiedenis bekeken en gekleurd. Of Time and the City is dan ook een hybride documentaire, want de film is vooral een persoonlijke kijk op een stad die, in Davies' perceptie, langzaam ten onder is gegaan aan haar eigen modernisering.
Op 30 mei voerde Chris Burden een Beam Drop uit in het Antwerpse Middelheim: tientallen stalen balken werden van veertig meter hoogte verticaal in een put cement gedropt, met een kolossale sculptuur als eindresultaat. In de schaduw van dit spektakel werden echter ook een aantal schaalmodellen van bruggen en zelfs video's van Burdens vroegste performances getoond. Niet toevallig, want Beam Drop is een synthese van Burdens artistieke traject.