Nr. 65 februari - maart 2015

Redactioneel: Mancomanie

‘Strever!’ Op de middelbare school, medio de jaren 1990, was er geen verwijt dat vaker langs je hoofd schamperde. Je bleef thuis van een fuif om te blokken? Je haalde een tien voor godsdienst? Je manifesteerde jezelf in de klas als meewerkend voorwerp door braaf je poot op te steken? ‘Strever!’ Misschien was het de loutere legitimatie van onze lamlendigheid als puber. Een foutje van de leeftijd. Maar kan het ook het laatste wapen van de losers tegen de winners zijn geweest? Een collectieve correctie op overdreven prestatiedruk, zoals een fluitketel waarschuwt wanneer de boel dreigt over te koken? ‘Strever!’

 

Dossier: Mislukt

In de kunsten hoef je niet ver te zoeken naar de positieve foutencultuur. Die koesteren kunstenaars zowat als hun huisfilosofie. Trial and error is de tweede natuur van kunst. Veel constructiever dan vrolijk koketteren met dat onvermogen is opnieuw op zoek te gaan naar die positieve foutencultuur die de kunsten altijd heeft gesierd. Waar zitten in onze sector de grote mankementen? En wat valt ervan te leren? Hoe vallen ze te keren?

Het leven volgens de boekskes

‘Kobe Ilsen en Kim Engelbosch alweer uit elkaar’, ‘Evy Van Damme hangt vuile was van ex Nick Nuyens buiten’, ‘Jacques Vermeire praat voor het eerst over zijn verdriet’: het is maar een greep uit het kerstnummer van Story. Wekelijks scheppen de ‘boekskes’ een wereld van winners en losers en vormen ze – meer dan we denken – een spiegel van onze prestatiemaatschappij. Ze helpen ons te dromen, maar tegelijk laven we ons gretig aan de mislukking van onze ‘helden’. Het is de perfecte vorm van outsourcing.

 

Druk druk druk!

‘Het is allemaal de schuld van de prestatiemaatschappij!’ Dat hoor je wel eens. Het zijn de deadlines en de outputindicatoren. Het is de hoge druk om te scoren, het niet meer mogen falen. ‘Maar wat is er eigenlijk mis met presteren?’ Filosoof Dominiek Hoens wisselt met Barbara Raes van gedachten over verschuivende regels rond lukken en mislukken in de kunstensector. En toen viel het woord ‘zombies’…

 

De nieuwe helden van Hollywood zijn losers

Vijftien jaar geleden trok de Amerikaanse commerciële zender NBC de stekker uit het tienerdrama Freaks and Geeks. Terwijl het toen een rationele, op kijkcijfers gebaseerde beslissing was, lijkt het vandaag vooral een onbegrijpelijke misstap. Deze Amerikaanse high school show van loseridool Judd Apatowhad immers alles in huis om een ware hit te worden … als het tenminste niet vijftien jaar te vroeg was gemaakt. De losers van Freaks and Geeks waren niet die van de millenniumwende, maar die van vandaag: de sympathieke zonderling.

De weg naar succes, voor Broccoli en Bloemkool

Er is zoveel vraag naar succes dat succes zelf een markt is geworden. Een groeiende schare ‘succesmanagers’ voorziet voor al wie ervoor betaalt, een inspirerend aanbod aan lezingen, workshops en persoonlijk advies. De regels voor succes anno 2015: zij hebben ze in hun binnenzak. Wat zou ik daar als kunstenaar niet allemaal van kunnen leren? Tom Struyf nam contact met hen op, sprak met hen en zag het licht. Maar of dat licht ook de kunsten extra kan doen floreren?

 

Mozaïek der Mislukking

Rekto:verso vroeg kunstenaars uit verschillende disciplines naar hun grootste mislukking en wat die heeft betekend.

 

Zegevieren in het fiasco

Mislukte kunstenaars zijn een waar succes. Of dan toch op de theaterpodia. Gek veel voorstellingen gaan over artiesten en hun neurotische kantjes, hun worsteling met het kunstenaarschap, hun gebrek aan geloof en inzicht in zichzelf. Toeval? Moeilijk om er geen crisis in te lezen die ver voorbij de fictie reikt.

 

Signalement: The Architecture of Error

Wat als de belangrijkste culturele en technologische ontwikkelingen van het twintigste-eeuwse modernisme nu eens niet het gevolg waren van strakke ideologische keuzes, maar voortkwamen uit een diepgewortelde, onuitgesproken angst? Een angst om de controle te verliezen en te mislukken? Dat is de prikkelende gedachtesprong waartoe The Architecture of Error ons uitdaagt.

 

Pas Fini

Wat heet ‘mislukt’? Mislukken doe je altijd tegenover iets: tegenover een eigen missie of een verwachting van buitenaf. Complexer is de slagkracht en reikwijdte van de geldende norm, zeker in de kunsten. Wat mislukt volgens de regels van vandaag, opent misschien ook een doorgang naar iets nieuws voor morgen. Welke mechanismen bepalen dit? Wie deelt werken in bij ‘geslaagd’ en ‘niet-geslaagd’? Een kleine, onvoltooide kunstgeschiedenis van het gezochte défaut en het onaffe.

 

Zich warmen aan een vonk. Over kunst, mislukking, ironie en mijn moeder

Een artikel schrijven over kunst en mislukking. Dat zou ik nu moeten doen. Maar mijn hoofd staat er niet naar. Kunst en mislukking. Mijn moeder ligt op sterven.

 

Pogingen tot gesprek. Waarom Louis Paul Boon en David Foster Wallace doelbewust tekortschieten

Elke schrijver wil een meesterwerk schrijven. Zelden slaagt hij daar ook daadwerkelijk in, mislukking is de regel. Ook in kunst geldt nu eenmaal de economische wet van de schaarste. Tegelijk bestaat ook het omgekeerde geval: meesterwerken die zichzelf presenteren als literaire fiasco’s. En juist daardoor meesterwerken zijn. Boeken die kracht putten uit hun zwaktebod. Louis Paul Boon schreef De Kapellekensbaan (1953), David Foster Wallace ‘Octet’ (Brief Interviews with Hideous Men, 1999). Meesterwerken die meesterwerken zijn precies doordat ze hun eigen mislukking boekstaven.

De mislukking voorbij

Sinds Merkel en Sarkozy, en niet alleen zij, een paar jaar geleden verklaarden ‘dat de multiculturele samenleving mislukt is’, lijkt dit failliet een vrij algemeen aanvaard idee. De daaropvolgende debatten – die tot op heden aanhouden – gingen dan altijd door op het multiculturalisme als project. Maar misschien wel veel problematischer is de idee ‘mislukking’ zelf. Voor de realiteit van vandaag is een ander denkkader nodig.

 

I'm sorry

I’m writing you to say, I’m sorry.

I’m sorry for all of it; the hurt, the anger, the sadness.

 

Cinema zonder thuisland

Individuen Made in China

Avi Buffalo: ‘Overwhelmed With Pride’

Foto’s na de feiten

Dubbele tongen

Heeft Afrika (de) toekomst?

Signalement: Iedereen een kunstenaar

Hoe de hemel trekt

Met de ‘L’ van Loserliteratuur

Echte vlinders in het valse labyrint. Over O Scenario van Jan en Piet Pollet

Elk antwoord op ‘Wat is kunst?’ heeft een game als voorbeeld

Wat van iedereen is, is van niemand

Tijd voor een innovatief én fair mediabeleid in plaats van dure blanco cheques

Cultuurhuizen: hoe groter, hoe beter?