Karel Vanhaesebrouck

Kleine apologie van het populaire

Over het schijnbaar evidente woordje ‘populair’ bestaan tonnen misverstanden. Vaak wordt ‘populair’ verward met ‘populisme’, en nog vaker met begrippen als ‘massacultuur’ of ‘volkscultuur’. Tegendraadsheid, humor, zelfrelativering: dat zijn de basisingrediënten van populaire cultuurvormen. En daar hebben we er – helaas – veel te weinig van, ook al menen cultuurpessimisten dat ons Avondland nu al ten onder gaat aan een overdaad aan populaire cultuur. Zij vergissen zich van vijand.

 

Geschiedenis is niet van gisteren

Zowat alle artistieke en humane opleidingen bieden historische opleidingsonderdelen aan, van kunstgeschiedenis over theatergeschiedenis tot muziekgeschiedenis. Vaak ervaren studenten, maar soms evengoed docenten, ze als een noodzakelijk kwaad: die vakken moeten er nu eenmaal zijn, tradities zijn er om gerespecteerd te worden. Maar ligt dat aan hun inhoud, of aan hun vorm? Het kan anders. Het spel van de geschiedenis is de toekomst.

Kunstopleidingen, sta op uw autonomie

De opleiding Drama van het RITCS wint de Cultuurprijs Podiumkunsten 2014. Een reden tot vieren, maar ook een aanleiding om links en rechts wat kletsen uit te delen. ‘De omstandigheden waarin kunstopleidingen vandaag moeten werken, zijn op zijn minst problematisch.’

 

Het leven volgens de boekskes

‘Kobe Ilsen en Kim Engelbosch alweer uit elkaar’, ‘Evy Van Damme hangt vuile was van ex Nick Nuyens buiten’, ‘Jacques Vermeire praat voor het eerst over zijn verdriet’: het is maar een greep uit het kerstnummer van Story. Wekelijks scheppen de ‘boekskes’ een wereld van winners en losers en vormen ze – meer dan we denken – een spiegel van onze prestatiemaatschappij. Ze helpen ons te dromen, maar tegelijk laven we ons gretig aan de mislukking van onze ‘helden’. Het is de perfecte vorm van outsourcing.

 

Het verkeerde eind van Jo Libeer

‘De cultuursector moet voor de spiegel gaan staan’, stelde Jo Libeer, gedelegeerd bestuurder van werkgeversorganisatie VOKA op 8 oktober in De Standaard. Want: ‘Zonder subsidies heb je toch ook cultuur?’ Dat is natuurlijk om reactie vragen. Hier drie antwoorden, van zowel kunstenaars als cultuurbeschouwers. 

Too hot to handle?

Ooit waren erotiek en porno een ver en onbereikbaar goed. En het ontgroeningsritueel par excellence. Met knikkende knieën en een schijnbaar onberoerd gelaat een Playboy, of beter nog: Super 2000, in een krantenwinkel (laten) kopen. En dan met gloeiende oortjes en een stel andere ginnegappende pubers het kleinood koesteren als een trofee van levensbelang. Anno 2014 moet je je best doen om er niet mee in aanraking te komen. Die algemene toegankelijkheid leidde tot grotere lichamelijke openheid, maar bracht ook een niet te stoppen prestatiedwang met zich mee:  harder, better, more.

 

Portretten van een uitgeleefde tijd

Vakantielectuur is een bijzonder gebeuren. Soms gaan twee romans onverwacht met elkaar flirten, hoe verschillend ze ook zijn. Gaius, het nieuwe boek van Johan De Boose, speelt zich af in het begin van onze tijdrekening, een eeuw na de geboorte van Christus. Jeroen Theunissen vertelt in De omwegen het wedervaren van de familie Goetgeluck en tilt dat zelfs voorbij 2014. Toch hebben beide boeken heel wat gemeen: elk op hun manier vangen ze de geest van onze uitgewoonde tijd.

 

Signalement: Het toneeldagboek van Eric De Kuyper

In Applaus bundelde professioneel savoureur Eric de Kuyper een aantal mooie teksten over theater, ballet en opera. In zijn typische meanderende stijl schetst de Kuyper zijn traject als kijker. Kijkervaringen worden consequent ingebed in persoonlijke herinneringen. Samen bieden ze de lezer een inkijk in het individuele culturele geheugen van een gretige kijker die streng is, maar ook altijd liefheeft.

 

Authority Inc.

De onderwijs- en cultuursector ondergingen de voorbije decennia een verregaande metamorfose. In dat nieuwe regime is er steeds minder ruimte voor traagheid en tijdverlies, nog steeds de humus van elke vorm van expertise en autoriteit.

 

Redactioneel: Ambacht en traagheid

Schuren, wrijven, uitgommen, krassen, mengen, deppen, rochelen en spuwen – het kwam er allemaal aan te pas toen de Britse romantische schilder William Turner meesterwerken als ‘Eruption of Vesuvius’ (1817), ‘The Fighting Téméraire’ (1839) of ‘Rain, Steam and Speed – The Great Western Railway’ (1844) maakte.

 

Signalement: De uppercut van BAVO

In Too active to act. Cultureel activisme na het einde van de geschiedenis houden architect-filosofen Gideon Boie en Matthias Pauwels het hedendaagse culturele activisme in Nederland tegen het licht. Hun conclusie is ontnuchterend: eerder dan de bestaande orde te bevragen, bestendigt dit activisme die orde.

 

Het STAM: de stad als museum

De houten vloeren waren net afgeschuurd – hier en daar dwarrelde nog een vergeten schaveling – en een paar graszoden lagen nog niet helemaal op hun plek in de tuin van het museum. De eindspurt naar de opening van het STAM, het nagelnieuwe stadsmuseum van Gent, moet een helse rit geweest zijn. Maar op acht oktober was het eindelijk zover en werden het gebouw, de vaste tentoonstelling en een voortreffelijke eerste tijdelijke tentoonstelling geopend. Het resultaat is behoorlijk indrukwekkend. En toch valt er op sommige aspecten van de aanpak best wat af te dingen.

Stad en licht

Je zou het haast vergeten, maar tegelijk met de permanente tentoonstelling werd ook een eerste tijdelijke tentoonstelling geopend in het STAM: Belichte Stad. Over dag, licht en nacht. Samensteller Terenja Van Dijk bestudeert aan de hand van allerhande artefacten de invloed van licht (en de afwezigheid ervan) op het stadsleven.

 

Redactioneel: Crisis?

De gevolgen van de economische crisis beginnen stilaan ook door te dringen in sectoren die zich op het eerste gezicht redelijk onafhankelijk van de nationale en internationale economie lijken te ontwikkelen. Ook de kunstensector deelt in de klappen.

 

The sacred made real

De barsten in het Amerikaanse glazuur

Headbangen om te overleven

De blutsen in de American dream

Redactioneel: Kunst en ecologie: naar een nieuwe avant-garde

Gentlemen van The Afghan Whigs

De herinneringsarbeid van The Cure

De Rode Ridder

De heilzame werking van een kromme verbeelding

De netwerkessayistiek van Joost Zwagerman

De apologie voorbij

De Roller Coaster van Slumberland

De kracht van het carnavaleske

De karikatuur ontkracht

Redactioneel: Voor niks schijnt de zon

Het Cher-effect

Angst om schrik van te hebben

Spiel mit mir!

Redactioneel: Wanted /Gezocht

De bouillabaisse van Jan Lauwers

Uneasy listening

"Ik ben op zoek naar de kampioenen. De Champions League van het theater".

Onzichtbare gezocht (M/V)

Redactioneel: Een explosie van stemmen

"Ze zijn bang van ons"

Redactioneel: De eindejaarsprijzen van rekto:verso

Kontro:Verso: Radiozenders

Redactioneel: Gezelligheid troef met rekto:verso

Trop is nooit te veel

Redactioneel: Het zoveelste cultuurtijdschrift van Vlaanderen