Nr. 45 januari - februari 2011

In Vlaanderen is het debat over een herziening van de subsidies in tijden van economische crisis heftig bezig. Dat is belangrijk, want het kunstenbeleid gaat over geld. Toch zouden we ook moeten spreken over de ‘culturele’ crisis. Maar dat is natuurlijk veel moeilijker. Dan moeten er andere vragen gesteld worden. Bijvoorbeeld: als we de ‘Vlaamse Leeuw’ niet willen zingen, wat willen we dan wel zingen? Of willen we helemaal niks zingen?

Het Nederlandse landelijke dagblad De Volkskrant telt 55 columnisten. De Partij van de Vrijheid van Geert Wilders is de belangrijkste politieke factor in Nederland. Het door Wilders gedoogde minderheidskabinet wil fors bezuinigen op de kunsten. Wat is het verband tussen deze drie waarnemingen?

Sinds 1970, toen Vlaanderen zijn eerste minister van Cultuur kreeg, heeft deze regio veertig jaar lang een eigen cultuurbeleid kunnen voeren. De ambities lagen hoog en het budget is sindsdien stevig gegroeid. Het aantal culturele evenementen en organisaties is zelfs exponentieel gestegen, samen met het aantal reglementeringen en decreten. En de sector is sterk geprofessionaliseerd. Goedbedoeld dilettantisme wordt ingeruild voor zakelijk beheer. De sector handhaaft zich beter dan vroeger in een vermarkte context. Hij geniet in sommige gevallen een internationale reputatie (dans, theater, beeldende kunst). En de ‘cultuurindustrie’ kent een groeiende tewerkstelling. Tot zover het goede nieuws.

Schrap de politici uit de cultuurpolitiek! Dat is de vrij onthutsende slotsom, maar ook het constructieve voorstel van cultuursocioloog Pascal Gielen, nadat hij het Vlaamse cultuurbeleid twintig jaar lang van nabij heeft gevolgd. ‘Als je het aanhoudende onbegrip van politici voor kunst en cultuur ziet, kun je enkel pleiten voor hyperverfondsing. Alleen zal de cultuursector dan wel solidairder en politieker moeten gaan handelen.’

De snelle groei van de graphic novel in het aanbod van de betere boekhandel en in het onderwijs is een van de belangrijkste trends in het hedendaagse literaire veld. In het kielzog van de nieuwe mainstream (met namen als Spiegelman, Satrapi, David B., Clowes en Ware) komt er ook ruimte en aandacht voor andere producties. Twee nieuwe publicaties, de reeks Graphic Classic en het avant-gardeproject Aambacht, geven elk een andere kijk op de spanning tussen cultuur en industrie in de stripproductie.

Onder Bert Anciaux zette de Vlaamse Gemeenschap in op culturele samenwerking met Zuid-Afrika, Marokko en Congo. Veel aandacht is daar in Vlaanderen nooit voor geweest, maar er zijn wel degelijk (per land erg diverse) plannen bedacht en projecten gerealiseerd. Wat valt uit hun verwezenlijkingen en eventuele fouten te leren voor de toekomst? Rekto:verso ging het vragen aan de Afrikanen zelf. Op zoek naar een coherente visie rond cultuur en ontwikkeling.

Waarom hoor je vooral culturele organisatoren hun zeg doen over cultuurbeleid, en zelden de kunstenaars zelf? We vroegen een honderdtal muzikanten, theatermakers, cineasten, auteurs en beeldend kunstenaars om uit hun kot te komen met een kort constructief beleidsvoorstel. Dertig kunstenaars deden hun duit in het zakje.