Nr. 73 oktober - november 2016

Dossier: rekta:versa

Rekto:verso goes gender! Wat is er aan van het verdoken gerucht dat ‘het kunstenveld een heel mannelijke sector is’? De cijfers, interviews en getuigenissen in dit nummer bevestigen dat er nog veel werk aan de winkel is. We openbaren enkele boeiende oeuvres, surfen op de verschillende golven van het feminisme en doen een uitstapje naar queer. Not only for women!

 

Redactioneel: Too many cocks spoil the soup

Verslag van een zondagse redactieraad ten huize rekto:verso: vijf mannen en vier vrouwen laten samen hun licht schijnen over de inhoud van het komende gendernummer. Er hangt iets in de lucht. Al een paar eeuwen... 

Vrouwen die bouwen?

De gespannen relatie tussen feminisme en architectuur weet de laatste jaren nieuwe interesse te wekken. Boeiende online fora zoals Archiparlour en Places brengen met scherpe columns en kritisch onderzoek het onderwerp weer onder de aandacht. Er klinken heel verschillende stemmen, maar allemaal leggen ze een genderonevenwicht bloot in een beroep dat lijdt aan het ‘Star Architect Disorder’ en zoeken ze naar de ondergewaardeerde impact van feministische ideeën op de architectuurgeschiedenis.

 

Feminist Deluxe

Dankzij sociale media als Instagram en Facebook was het nog nooit zo hot om feministe te zijn. Met posts waarin hun eigen lichaam het vehikel wordt voor (post)feministische kritiek bouwen steeds meer internetkunstenaars een digitaal oeuvre op met selfies. Al is zelfrepresentatie eeuwenoud, deze selfies verlaten de platgetreden esthetische, ideologische en historische paden van het zelfportret. Wat leren ze ons over de feministische bekommeringen van vandaag?

 

Monika van Paemel: ‘Cultuur is een kweek, laat die evolueren’

Monika van Paemel veroverde met haar roman De vermaledijde vaders (1985) een plaats in het pantheon van Vlaamse auteurs, als eerste en lange tijd zowat enige vrouw. In haar werk is de onderhuidse strijd tussen de geslachten een vast thema. Als feministe van het eerste uur zag ze de verschillende golven voorbijtrekken, op de barricades en in de literatuur. Wat is verwezenlijkt? Waarom blijft feminisme nodig?

Vrouwenstrijd als culturele strijd: Egypte

Tijdens de hoogdagen van de protesten in de Arabische regio kwamen er ook veel vrouwen op straat. Velen vonden dat een hoopgevend beeld, maar op zich waren politiek actieve vrouwen niets nieuws. Wel zie je nu in Egypte meer en meer initiatieven ontstaan op de snijlijn van feminisme, activisme en kunst. Samen versterken, hervormen of ‘revolutioneren’ zij de vrouwelijke aanwezigheid in de publieke ruimte, door creatief om te gaan met de culturele erfenissen van het land.

 

Rondetafel: ‘We zijn nog altijd stukjes in de muur aan het steken’

Vrouwen maken kunst, schrijven boeken en spelen theater. Toch lijkt dat niet zo als je de geschiedenisboeken erop naslaat. En ook in het hedendaagse kunstenlandschap pronken er nog steeds meer mannen op de affiche dan vrouwen. Wat doen directeurs, programmatoren en uitgevers om dit te verhelpen? Catherine de Zegher, Nele Hendrickx, Dirk Snauwaert en Katleen Van Langendonck bepalen mee de etalage van de kunsten. Volgens hen is de inhaalbeweging ingezet, maar mag het altijd nog iets meer zijn.

 

IJslandse ontboezemingen

Voor wie zich afvraagt hoe meer gendergelijkheid eruit kan zien in de kunsten in België, biedt IJsland een prikkelende inspiratiebron. Voor wie van IJsland terechtkomt in België, is het vooral wennen. Waarom is feminisme hier niet gewoon een evidentie?

 

Baas in eigen boek

Honderdvijftig jaar westerse vrouwenstrijd, dat is één lange zucht naar vrijheid en zelfontplooiing. Waar vrouwen niet geacht worden hun visie of mening te formuleren, laat staan zich te mengen in het publieke debat, biedt literatuur mee een uitweg. Decennialang gaan vrouwelijke auteurs op zoek naar hun eigen verhaal via vrouwelijke personages die hun samenleving ondergaan en bekampen. Samen schetsen hun literaire heldinnen een subjectieve geschiedenis van het feminisme: vurig en timide, op het voorplan en in de coulissen.

 

Waakhond

Onlangs lag ik in een rivier in Frankrijk. Ik lag op de rand van een dammetje en onder mij stroomde water door. Ik steunde op mijn ellebogen en keek naar mezelf. Ik staarde naar mijn buik, had bijgedachten die me zo dwars zaten dat ik niet doorhad dat er vissen aan mijn voeten zaten te knabbelen. Ik keek naar mijn benen, die licht gaven in de middagzon, maar was blij dat ze in deze houding mooier leken dan ze in werkelijkheid waren. (Ondanks het feit dat ik mezelf niet kan zien, dat ik niet weet hoe ik er werkelijk uitzie, blijf ik vreemd genoeg toch het woord ‘werkelijk’ gebruiken in relatie tot mijn uiterlijk.)

 

No women’s land?

Telling na telling toont aan: de kunsten blijven beheerst door mannen. Niet zozeer in de opleidingen, wel hoger op de ladder en later in de carrière: waar het om de knikkers gaat. Dat geldt zeker voor populaire cultuur als film en rock, maar ook klassieke muziek, podium- en beeldende kunst spiegelen de rest van de wereld: mannen houden het overwicht en bepalen het systeem. Dat zeggen wij niet, dat zeggen de cijfers.

 

Vrouwen op tv: het gouden tijdperk lijkt daar

In de jaren 1980 leefden vier rijpe dames op onze tv: Blanche, Rose, Dorothy en Sophia. Vier scherpe karakters met ieder een eigen persoonlijkheid, die lief, leed en een huis met elkaar deelden. Alles kwam daar op tafel: van werk, ambities en geluk tot vriendschap, gezondheid en seks. Daarmee waren die Golden Girls destijds baanbrekend. Toch duurde het dertig jaar voordat ein-de-lijk meer van dit soort sterke, volwaardige vrouwenrollen op Amerikaanse tv kwamen. Het werd hoog tijd.

‘Alle Menschen werden Schwestern’

In oktober verschijnt Selbst, de nieuwe roman van Thomas Meinecke. In 1998 maakte de Duitse auteur, muzikant en dj furore met de cultroman Tomboy. Ook in Selbst gaat het om gender trouble, het strategische en speelse ondermijnen van genderrollen en -patronen. In Meineckes romans verweven chatboxconversaties van popsterlookalikes, discussies over de appropriatie van de rok en masterthesissen over Meinecke zelf zich met denkers als Bettina von Arnim, Judith Butler, Hélène Cixous en Lana Del Rey. Een gesprek over seksualiteit in beweging en al dan niet klaarkomen.

 

Beeldbijdrage: stranger oddyssey

Ga wél om met vreemde mannen!

 

‘Faggot’ is het nieuwe ‘Nigga’

Wraak op de geschiedenis

De theoretische fictie van Chris Kraus

Met een korrel zout en een vederboa: muziek voor LGBTQ’s

The Icelandic Gaze

Stromae: dansen met clichés

Tous les mêmes, toutes les mêmes: Anne Teresa De Keersmaeker over haar Così fan tutte

De komedie der geslachten

Signalement: Hallo Hallo Impasse

Naar een nieuw leiderschap in de kunsten

Culturele vrouwen getuigen

Vlaamse Golf 2.0: brede instellingen?

Check jullie privileges!

Something virtual is coming...

Het Tweede Cultuurparlement stelt voor

Het Grote Participatiedebat: verslag

Diversiteit, een toeval

De neergang van de stedelijke bibliotheek

Het voetstuk van Leopold II

De Laatste Show van Voorkamer

Oude muziek: de punk van vandaag

Het lichaam als oeuvre in Helena Almeida's 'Corpus'

‘Boeken zijn niet de missie van de bibliotheek’

Hoe maak je de bibliotheek weer relevant?