Nr. 60 februari - maart 2014

Redactioneel: Lust als must

Soms wordt een mens wakker met de meest onwezenlijke vragen. Hoe zou het nog met de Snoecks zijn, bijvoorbeeld? Er was een tijd dat dat prestigieuze jaarboek zijn bezitters omkranste met een wereldse belezenheid én hen belaadde met de stiekeme verdenking dat ze gewoon belust waren op blote tieten. Snoecks, nochtans ruim vijfhonderd pagina’s dik, viel zowat samen met zijn cover: steevast glimmende modellen met aanlokkende oogopslag en precies die minimale verhulling waarmee ze nog net op de salontafel mochten. Daar lagen ze te pronken, de Snoecks-almanakken. Uitkleding als aankleding. Erotiek als kunstzinnigheid. Even verboden als magnetiserende vruchten van ’s werelds beste naaktfotografie, tussen rijkelijk geïllustreerde, maar zelden gelezen artikels over Toearegs, Congolese mijnen of de graffiti van Banksy. De Snoecks, dat was de gelegaliseerde Playboy voor deftige mensen. Een topstuk van verhulling, uit de tijd dat bloot zich nog verkocht als kunst.

 

Dossier: Fuck porn

Naakt, erotiek én porno bepalen vandaag onze cultuur. Denk maar niet dat je eraan ontsnapt. Maar wat verhult al die transparantie? Is haar
duistere kern niet obsceen? Is ze geen nieuw keurslijf? En wat vindt de kunst daarvan?

Crisis onder de Akropolis

Sinds de financiële crisis Griekenland in een wurggreep houdt, moet het kunstenveld er trachten te overleven zonder enige vorm van subsidie. Nochtans lijkt het meer dan ooit een rol te willen opnemen in het verbeelden van wat zich in de Griekse maatschappij afspeelt. Niet alleen de onmogelijke sociale situatie vraagt om een emotionele uitlaatklep, er is ook het opkomende neofascisme. ‘In een wereld die verglijdt in cynisme, moeten we als kunstenaars het bewustzijn redden.’

 

Vlaanderen-Nederland: eigen cultuur eerst

‘Think global, act local’, zo stelt de hedendaagse bedrijfslogica. De productie gaat naar lageloonlanden, verkoop en winst worden maximaal gerealiseerd op de thuismarkt. Alfa en omega is de consument die in een overvolle markt het nabije en het herkenbare als kwaliteitsmeter hanteert, daarin aangemoedigd door nationalistische reflexen en nauwelijks verholen angst voor het vreemde. Is dat ook de logica geworden van de culturele relaties tussen Vlaanderen en Nederland? De geesten drijven steeds verder uiteen, tonen de cijfers.

 

'Napoléon' zien en sterven

Een wereldstad als Londen kent vele attracties, maar op 30 november 2013 was een entreekaartje voor Napoléon, vu par Abel Gance (1927) zonder twijfel ‘the hottest ticket in town’. Vele filmfans waren speciaal naar Groot-Brittannië gereisd om de beroemde klassieker, die eenmalig vertoond werd, eindelijk in volle glorie te aanschouwen.

De creatieve klasse als vreemdelingenlegioen

Amsterdam heeft het goed begrepen: met kunstenaars en andere ‘creatieven’ kan je goedkoop de leefbaarheid op peil houden en tegelijk de vastgoedprijzen opstuwen. Vooral in Nieuw-West wordt er vol ingezet op de creatieve klasse. Maar dient de geregisseerde artistieke bedrijvigheid niet als dekmantel voor een ouderwets neoliberaal stadsvernieuwingsprogramma? ‘Broedplaatsen’ zijn meer dan creatieve vrijhavens.

 

De waarde van literatuur

Waarom zou je literatuur lezen of letterkunde studeren? En welke waarde heeft de literaire traditie? Wie de waarde van literatuur niet wenst af te meten aan directe maatschappelijke criteria vindt hier een pleidooi voor haar nut en relevantie.

 

Oefenen in cultuur

Wat willen we met cultuureducatie? Steeds meer aandacht lijkt uit te gaan naar het creëren van meer zelfbewustzijn bij kinderen en volwassen. Steeds minder aandacht, zeker in de klas, is er voor het pure kunnen, en de volgehouden oefening die daaraan voorafgaat. Willen we geen cultureel analfabetisme, dan is er nood aan een helder minimumprogramma: welke culturele en artistieke competenties en inzichten zouden álle kinderen moeten meekrijgen?

 

Problemen met porno? Een gesprek met Lieven De Cauter en Petra Van Brabandt

Is porno nog taboe? Of is het dagelijkse kost geworden, erotische confectie – just one click away? En is dat een probleem? Vijftig jaar na de ‘seksuele bevrijding’ lijkt seks volledig gerecupereerd door het commerciële instinct van wat we maar vriendelijk ‘creatieve industrieën’ zullen noemen: de populaire mix van mode, muziek en reclame die de mainstream vult en elke Main Street tooit. Miley Cyrus, Britney Spears, Rihanna: hoererij alom, zo men wil. Maar is het meer dan behang? Of is dat net het obscene? Een gesprek over seks, kunst en vrijheid; de onverschilligheid voorbij.

 

Tijd voor de feministische slet

Zover staan we dus na vijftig jaar seksuele revolutie: openlijke vrouwelijke seksualiteit lijkt vandaag ofwel ranzig, ofwel het loutere gebruiksvoorwerp van mannelijke lust. Kan vrouwelijk naakt ook een vorm van verzet belichamen? Of zelfs een ongecompliceerd geëtaleerd genot? Steeds meer performances openbaren een weldadig ander vrouwbeeld: de feministische slet.

 

Perverser dan porno

In Bloeiende Agatha, de debuutroman van cultuurfilosoof Frank Vande Veire, wil een man een vrouw volledig bezitten, en die vrouw verzet zich daar niet tegen. Dat levert een ascetische roman op waarin de pornografische fascinatie wordt uitgeput.

 

Seks in actuele cinema

In mei 1968, zo wil de slogan het, was het verboden om te verbieden. Vandaag leven we in een tijd van controles en verboden, verzuchtte de permanent opgejaagde Roman Polanski onlangs. Het is een boeiende paradox: terwijl de samenleving steeds intoleranter wordt en de overheid privacy verder blijft versnipperen, lijkt transgressie uit de cinema gebannen. Waar zijn de films die seksuele grenzen overschrijden, die verontrusten? Waar zijn de filmmakers die seksuele verboden negeren, die taboes doorbreken? Of zijn dat foute vragen en heeft de transgressieve cinema zijn actieterrein verlegd?

Hijgen spreekt boekdelen

Waarom porno op internet zo floreert? Simpel: we hebben de woorden niet om erover te spreken. We proberen porno te veel met ons hoofd te begrijpen, terwijl het zich op ons lichaam richt. En zo blijft ze alom aanwezig, maar zoals in de Engelse uitdrukking ‘de olifant in de kamer’. Porno lijkt het best te gedijen in een specifieke vorm van zwijgen.

 

Van glory hole tot romankunst: de neopopart-ster Sasha Grey

Als prille achttienjarige wil de Californische Marina Ann Hantzis op een veilige manier haar seksualiteit exploreren. Ze verhuist naar Los Angeles, verandert haar naam in Sasha Grey en werpt zich op de porno-industrie. 5 jaar en 271 adult films later besluit ze haar carrière als pornoster in te ruilen voor die van kunstenares. In een snel tempo maakt ze naam als actrice, muzikante, dj, fotografe en onlangs ook als romancière. De media smelten voor het product Grey. Eindelijk iemand die in één zin zowel ‘Foucault’ als ‘ass fuck’ laat vallen! Maar hoe artistiek is die Sasha Grey eigenlijk echt?

 

Liever dood dan bloot

Post-porn: een nieuw begin

Hoeren

Een afwijkende gemeenschap

De naakte schoonheid van Lucian Freud

Too hot to handle?

De geslaagde (vertel)strategie van 'Nymph()maniac'

Madensuyu: ‘Mute Song’

Geert Allaert: ‘Ik ben het beu, het hoeft voor mij niet meer’

Werk aan de musicalwinkel

Potten breken in subsidieland

Dossier: Achter de coulissen van Musical van Vlaanderen

P-project: het publiek in zijn blootje

Waar hoort kunst in het Vlaanderen van morgen?

Eerste Belgische neorealistische film herontdekt

Met N-VA zal cultuurbudget zeker niet stijgen

Bloed, zweep en tranen. Over '12 Years a Slave'

Is de uitverkoop van de kunstensector al begonnen?

Een museum voor bruikbare kunst

Roma voor de camera

Angst, Ballen & The Circlejerk – Poëziekritiek na 2014?

De remystificatie van het nu