In de kunsten kan alles, luidt een heilige koe. Alsof er in het culturele veld geen impliciete verboden zouden gelden? Bepaalde benaderingen, esthetische principes of artistieke keuzes zijn wel degelijk not done. We klappen een paar oogkleppen open.
Le temps, qui change tout, change aussi nos humeurs.
Chaque âge a ses plaisirs, son esprit et ses mœurs
Arme Nicolas Boileau. Met L’art poétique (1674), zijn strak rijmende ode aan de kunst van het betere dichtwerk, staat de classicistische hofdichter van Louis Quatorze geboekstaafd als dé politieagent uit onze kunstgeschiedenis. Zijn pulserende zangen, zo kleurrijk in hun eigen keurslijf, heten nu een ‘wetboek’. Boileau begreep het schrijven van regels dan ook nogal letterlijk. Geen zottigheden in de kunst! Wel hooggestemde onderwerpen. Geen onnodige details! Wel rijmende verzen van dezelfde lengte. Niks burlesks! Wel fatsoen. Boileau schreef voor hoe de ware poëzie eruit hoorde te zien. Al de rest was gepruts. Moderne frivoliteiten.
Een ‘magistrale roman over het mysterieuze leven van een filmtycoon’, zo noemt Ik, Hollywood van de Vlaamse auteur Jan Van Loy zichzelf op zijn cover. Die bombastische ondertitel zweemt naar de grootspraak die we kennen van filmaffiches, maar er valt weinig op af te dingen. Van Loy speelt een slim spel met historische feiten en fictionele elementen, waarbij mysterie en melodrama hand in hand gaan. Met de bordkartonnen decors van de droomfabriek bouwt hij stevige stellingen over de essentie van de filmische en literaire vertelkunst.
Het stripwerk van Brecht Evens wordt sinds enkele jaren in binnen- en buitenland gevierd om de frisse kleuren, de ‘levensechte’ dialogen, de feestelijke verhalen. Ook zijn laatste boek De liefhebbers is een zeer hedendaagse graphic novel. Maar die is klassieker dan hij lijkt. Zeker wanneer je hem leest met de bril van stripkenner Thierry Groensteen, die onlangs een update uitbracht van zijn vermaarde stripgrammatica.
Is het een draak? Is het een luchtbel? Nee, het is een supersong, ‘Video games’ van Lana Del Rey. En toch veroorzaakte het nummer bij zijn release een storm van kritiek in de blogosfeer, met name in de ‘alternatieve’ lagen van de bevolking, waar hippe vogels rondfladderen. Zou het kunnen dat hun onbillijke beoordeling op andere argumenten was gebaseerd dan louter artistieke?
Een bus ontploft, precies wanneer hij langs het gerechtsgebouw rijdt waar op dat moment, onder zware beveiliging, de rechtse politicus Thomas de Zwart moet getuigen tegen de belagers van zijn Antilliaanse visagiste. Een aanslag of een ongeluk? Met die spectaculaire scène opent de intro van de nieuwe Nederlandse dramaserie Lijn 32, deze weken te zien op Nederland 2. De multiculturele samenleving in scène gezet. Waartoe?
De manier waarop de klokkenluidersite Wikileaks werd aangepakt, roept vragen op over hoe vandaag deelgenomen kan worden aan het publieke debat. In die discussie lijkt het verleden van Assange als hacker zeker geen detail. Tussen persvrijheid en internetactivisme in probeerde Wikileaks immers een autonome zone te creëren, vanwaaruit kritiek op grote machtssystemen mogelijk blijft. Maar als Assange en Wikileaks daarin hebben gefaald, wat is er dan precies misgelopen?
In tijden van crisis die om daden van verzet smeken, lijkt de literatuur van alle kunsten het zwakste zusje: alleen maar een wereld van woorden, helaas niets dan woorden. In een vurig pamflet voor de literatuur toont Frans-Willem Korsten hoe ze toch een wapen kan zijn, misschien wel het wapen bij uitstek. Door haar verlangen om ‘alles’ te zeggen, valt ze het kapitalisme dat onze levens corrumpeert immers aan in zijn totalitaire kern. Ze raakt aan alles, zonder het te reduceren. Ze is de bevestiging en ontkenning van wat ons vernietigt.
In het diepduister op scène licht zachtjes een spot op. De bleke contouren van een lichaam tekenen zich af. Enkele tellen ontplooit zich in de donkere massa een ruimte, begrensd door schaduwen en lichtvlakken. Twee dansers houden gespannen een pose vast. Het licht dooft. Duisternis. Dan opnieuw. Op de romantische tonen van live pianomuziek ontwikkelt zich een dans van stilstaande beelden. Een diaprojectie van levende lichamen. Afwisselend snel of traag worden momenten uit een actie aaneengeregen tot een soort choreografie van de pauze.
Wie zijn ze, wat doen ze? Onder het mom van ‘cultuur moet je leren drinken zoals bier’, liefst met maten, trekt Netwerkman, alias Ervé De Patser, een jaar lang van vernissage over receptie naar première met een format zo fris als zijn lever: op zoek naar culturo’s in de coulissen, om eens kostelijk mee te lachen en te drinken bij het snuiven van de sfeer.
In Subsidiëring van de podiumkunsten: beschaving of verslaving? ontwikkelen drie Nederlandse economen een macro- en micro-economische kritiek op de rol van subsidies in het cultuurbeleid. Het resultaat is een opeenstapeling van vooroordelen en denkfouten, en een pijnlijke illustratie van een discours dat de cultuurpolitieke praktijk steeds meer beheerst. In die zin kan je spreken van een belangrijke studie: tussen de regels door krijg je de ideologie van de ‘kunsthaat’ helder gepresenteerd.
Na What Painting Is (1998) schreef James Elkins in 2011 What Photography Is. Fotografie draait voor de Amerikaanse kunsthistoricus om een onvatbare wereld zonder mensen.
Hoe ontsluit je een levenswerk? Die vraag drong zich op bij het overschouwen van de omvangrijke intellectuele nalatenschap van filmprofessor André Vandenbunder: talloze teksten, het resultaat van decennia onderzoek. Sinds het begin van de jaren 1960 gaf Vandenbunder les aan het toenmalige RITCS en het Filmmuseum Brussel, waar hij zijn eigenzinnige filmvisie optekende in gestencilde hand-outs. Bedacht en geschreven in zijn werkkamer, omringd door duizenden boeken en de rook van zijn onafscheidelijke pijp. Vandenbunders weduwe schonk de cursussen en de boekencollectie aan de Universiteit Antwerpen, met de vraag om dit erfgoed beschikbaar te stellen voor een breed publiek.
We vroegen aan honderd culturo’s: wat is volgens jou niet gepermitteerd in jouw kunsttak of in het culturele veld tout court? Hier de dertig antwoorden die de censuurcommissie overleefden.