De hiërarchische maatschappij van weleer is niet meer. Onder invloed van internet, populisme en het gelijk van de klant lijkt elke vorm van 'autoriteit' in een crisis beland. Hoe kunnen de kunsten en het kunstenbedrijf zich verhouden tot de horizontale samenleving?
De Arabische Lente, de G1000, Occupy Wall Street, Indignados United: burgers verzamelen zich van onderuit tegen de politieke machten en het grote geld. Het lijken de late jaren 1960 wel, alleen schaart het moderne middenveld zich onder het spandoek van Twitter en Facebook. De burger geloofde al langer opnieuw in zichzelf, maar dat geloof richtte zich vooral op zijn eigen gelijk, zijn eigen rechten. Nu lijkt dat zelfvertrouwen te stollen tot een collectief: de basis, het volk, de ‘99%’. Wat hebben we samen te verdedigen?
Tien jaar lang werkte het Vlaams Fonds voor de Letteren aan ‘de nieuwe Vlaamse strip’. We kunnen tegenwoordig pochen met een boekenrek vol frisse, hedendaagse stripverhalen van internationaal niveau. Maar toch is niet iedereen tevreden met deze generatie stripmakers en de subsidies die zij krijgen. Anderen, zoals striptekenaar Sébastien Conard, vinden vooral dat het wat gekker mag – experimenteler. Hij doet het Vlaamse stripbeleid enkele voorstellen.
In een wereld waarin paranoia nog de enige mogelijke levenshouding lijkt, probeert filmmaker-kunstenaar Johan Grimonprez toch een poëtisch, hoopvol en intiem verhaal te vertellen. Naar aanleiding van zijn tentoonstelling in S.M.A.K. spraken we met Grimonprez over zijn nieuwe filmprojecten, na zijn fenomenale en internationaal gewaardeerde dial H-I-S-T-O-R-Y en Double Take. Onvermijdelijk gebeurt dit tegen de achtergrond van de politieke thema’s en media-evoluties die Grimonprez vandaag bezighouden.
Met Let England Shake, waarmee ze onlangs nog de prestigieuze Mercury Prize 2011 won, heeft rockfenomeen P.J. Harvey zich volgens velen nogmaals heruitgevonden. Onze muzikale mini-essayist Rudi Laermans houdt het liever bij een markante persoonsontdubbeling: als afscheid van La Harvey, die hij nadrukkelijk onderscheidt van P.J. Harvey, wier oeuvre niet samenvalt met dat van La Harvey.
Na de commotie rond het bedreigde voortbestaan van kunstenhal Wiels, breken opnieuw donkere tijden aan voor de hedendaagse kunst in Brussel. Want hoewel de politiek zich heeft vastgebeten in het debat rond de oprichting van een nieuw museum voor moderne en hedendaagse kunst in de hoofdstad, lijkt het museale veld met een kater te zullen achterblijven.
De opschudding over de nieuwe videoclip van ‘Countdown’ van Beyoncé is intussen alweer gaan liggen. Maar haar hergebruik van vroeger werk van Anne Teresa De Keersmaeker blijft een boeiend vraagstuk. Wat betekent plagiaat nog in een postmoderne cultuur?
‘Sommige aspecten van religies zijn te nuttig, doeltreffend en intelligent om alleen aan gelovigen te worden overgelaten.’ In Religie voor atheïsten zet Alain de Botton een debat op scherp dat al decennia vastzat. Kunnen we als moderne mens de grote levensvragen dan toch betekenisvol gaan koppelen aan de andere deelgebieden van het leven? Het is een vraag die ook in de kunst aan de orde lijkt, zo toont een artistiek project als X / Een oefening in verdwijnen.
Songs die puur technisch erg simpel of bijna saai zijn, hebben soms toch het grootst mogelijke effect op lijf en leden. Siskiyou is zo’n band die van dat soort nummer zijn handelsmerk heeft gemaakt. In ‘Where Does That Leave Me’, het tweede nummer van hun nieuwe plaat, doen ze alweer grootse dingen in mineur.
‘Het bestaan van een mens brengt nu eenmaal risico’s mee.’ Het is een simpele wijsheid van schooldirecteur Bint, geesteskind van Ferdinand Bordewijk. Die Nederlandse schrijver noemde zijn romanheld uit 1934 een ‘zender’, en terecht, zo blijkt: Bint geldt in ons taalgebied nog altijd als een bron van inspiratie. In de schoolromans van Bart Koubaa, Robert Anker en Cyrille Offermans valt immers een traditie te bespeuren die door Bordewijk is ingezet, en zelfs in Joseph Pearce’ nieuwe roman Schoolslag – die in bepaalde opzichten afstand neemt van die traditie – dwaalt het wanhopige spook van Bordewijks directeur Bint nog rond.
Wie zijn ze, wat doen ze? Onder het mom van 'cultuur moet je leren drinken zoals bier', liefst met maten, trekt Netwerkman, alias Ervé De Patser, een jaar lang van vernissage over receptie naar première met een format zo fris als zijn lever: op zoek naar culturo's in de coulissen, om eens kostelijk mee te drinken en te lachen bij het snuiven van de sfeer. Het moet niet altijd Luc Tuymans zijn. Na afspraak legt Netwerkman graag zijn vinger op een plek waar de spotlights normaal niet komen, als tip. Hij heeft er een neus voor om het kleinste Vlaamse gat te ontsluiten.
In deze aflevering: Roger Rochelieu, sinds kort eerste couponsnijder bij de restbank van Dexia en langetijderg bezet als lobbyist voor Israël, maar in de vele vrije uren eenfervent lezer van Knack, inzonderheid Focus, 'vanwege zijn cultuur'.
Frisco Guantanamo is als een trein voor een koe: een aanslag op uw melkproductie, maar er is eens iets te zien.
Van Amerika verwachten wíj op het vlak van cultuur alleen maar (meer) dominantie en hegemonie. Alsof de verspreiding van de Amerikaanse cultuur steevast met wat vervreemding, machtsmisbruik en een autoriteitsclaim komt. En dus vooral met de gelijkschakeling van de mondiale cultuur met de Amerikaanse. Toch is er tegen die populaire perceptie van de bedreiging genoeg in te brengen. Althans, dat oordeelt de Amerikaanse cultuurgeschiedenisprofessor Richard Pells, in Modernist America.
Een halve eeuw geleden legde de Canadese professor Marshall McLuhan de grondvesten van de moderne communicatietheorie en mediakritiek. Vandaag herinneren we ons van zijn wijdlopige denkbeelden vooral aforistische kruimels. 'The medium is the message' wordt uitentreuren (en treurig vaak in een verkeerde context) geciteerd. Douglas Coupland beschrijft beknopt de levensloop van zijn landgenoot, en wil daarbij zowel het verleden van McLuhan als de toekomst van de biografie verbeelden.