Tien jaar geleden crashten twee vliegtuigen in de Twin Towers. Welke naschokken gaf dat in de kunsten? En vooral: gaan kunstenaars nu anders om met ‘geweld’? Achter het fysieke geweld van oorlogen en aanslagen verbergen zich meer sluipende vormen van agressie.
Zelfs al draait de wereld tegenwoordig meer om de beurs dan om de zon, sommige dingen veranderen nooit. Zo zal rekto:verso altijd een cultuurtijdschrift van na 9/11 blijven. Ons eerste nummer rolde van de persen in september 2003. De krater in New York, in het westerse zelfbeeld ook, rookte nog na. Of dat zijn sporen achterliet in onze kijk op kunstkritiek, en dus in de bijna 50 nummers en de ruim 700 culturele artikelen die intussen door de redactionele molen zijn gegaan? Precies acht jaar later durven we het onder ogen te zien: rekto:verso is een product van Bush en Bin Laden.
Nu de Mars der Beschaving niet heeft kunnen keren dat de Nederlandse regering 200 miljoen uit de kunsten zuigt, moeten we eindelijk ook maar eens in eigen artistieke boezem durven kijken. De diagnose is simpel: ergens heeft de kunst aansluiting op de eigen tijd gemist. Er is nood aan een nieuw en ander kunstenaarschap. De kunstenaar zal transcultureel zijn of niet zijn.
De periode 1977-1981 uit de popmuziek heeft de laatste jaren opnieuw veel stof doen opwaaien, in de vorm van re-releases, revivals, remixes en boeken. Ook Rudi Laermans duikt voor ons in de woeligste tegenstroom van de korte punkrivier. Hij stoot daarbij eerst op lauwe bovenstromen van de punkattitude, en vervolgens op de hete onderstromen van de punkmuziek. Als punk de popsong op subtiele wijze poogt te ontwrichten, dan vormt de muziek van This Heat volgens hem dé ‘stekelige ijkmaat’.
‘We zitten met z’n allen in een auto, maar iedereen zit op de achterbank. Niemand weet wie er rijdt, of in welke richting.’ (Guy Gypens)
De Vlaamse kunstencentra beleven een identiteitscrisis, zo blijkt uit gesprekken met vijftien directe getuigen. Het probleem is niet zozeer dat de grenzen met werkplaatsen, stadstheaters, gezelschappen, alternatieve managementbureaus en culturele centra steeds troebeler worden. Wel dat die evolutie gepaard gaat met een gevoel van onzekerheid, kwaliteitsverlies en groeiende concurrentie. De kunstencentra lijden aan de invloed van neoliberale principes.
De groepsnaam is al een binnenkopper. The Pains of Being Pure at Heart gaan voor de grote gebaren. En op Belong (Slumberland, 2011), hun tweede, doen ze een gooi naar de Grote Prijs Smashing Pumpkins. Inzending: titelnummer ‘Belong’.
Eindelijk komt De Warme Winkel met meerdere producties naar België. Waarom dat Nederlandse collectief zo geruchtmakend is? Een kijk voor en achter de schermen leert dat het als een van de weinige groepen in Nederland nog nonconformistisch durft te zijn.
In een literair klimaat waarin de grote concernuitgeverijen steeds meer eenvormigheid van de persen doen rollen, is een nieuwe rol weggelegd voor kleine, onafhankelijke uitgeverijen. Hoe timmeren zij aan hun culturele, symbolische en economische profiel? We vroegen het aan de uitgevers van het balanseer, IJzer, Perdu en Voetnoot, en doen een voorstel voor de uitbouw van een parallel circuit voor de commerciële en de onafhankelijke uitgeverij.
Ingmar Bergman. Stanley Kubrick. Andrej Tarkovski. Een imposant rijtje grootmeesters van de zevende kunst, waar elke ambitieuze regisseur zijn naam graag aan zou toevoegen. Om toe te treden tot dat selecte clubje, moet je jarenlang filmen aan een coherent oeuvre, zou je denken. Maar Lars von Trier probeert de klus te klaren in acht minuten. Met de openingsscène van Melancholia wil hij zichzelf bijzetten in het pantheon van de film, schouder aan schouder met de drie voornoemde filmgoden.
Wie zijn ze, wat doen ze? Geen kat die het weet, en ook niet toevallig! Onder het mom van'cultuur moet je leren drinken zoals bier', maar liefst met maten, trekt Netwerkman, beter bekend als alias van Ervé De Patser, een jaar lang van vernissage over receptie naar première met een format zo fris als zijn lever: op zoek naar culturo's in de coulissen, om eens goed mee te lachen en te drinken. Het moet niet altijd Jan Fabre zijn. Na afspraak legt Netwerkman tevens zijn vinger op een plekje waar de spotlights normaal niet komen, als tip. Voor een goed contact telt de plaats immers.
Atlas of the conflict is een van de opmerkelijkste boeken over de Israëlisch-Palestijnse kwestie van de afgelopen jaren. Aan de hand van driehonderd kaarten en een uitgebreid lexicon geeft architecte Malkit Shoshan de geschiedenis van het conflict weer. Via territoriale analyse onderzoekt ze de parallelle processen waarbij ‘Israël werd opgericht en Palestina werd uitgeveegd’.
In juli ging in de redactie een reeks mails over en weer. De hamvraag: welke kunstwerken typeren de jongste tien jaar? De antwoorden lopen uiteen van The Edukators tot Cidade de deus.
Geweld is maar half wat we eronder verstaan, leert socioloog Willem Schinkel. De andere helft is ‘legitiem geweld’: dat van de staat, met zijn veranderende kijk op minderheden, economie of veiligheid. Kunst kan die kijk kritisch beschouwen, vindt Schinkel, en voelbaar maken dat het sociale leven aaneenhangt van ook minder erkende vormen van geweld.
Sinds de War on Terror op twee fronten losbarstte, lijken de westerse troepen ook een reisagentschap. De pers mocht mee op missies in Irak en Afghanistan. Zo ook Corry Hancké en VRT-journalist Jens Franssen. Zij deelden, respectievelijk voor De Standaard en voor Radio 1, de tent met Nederlandse en Belgische militairen in Afghanistan. Embedded journalism veranderde het gezicht van de journalistiek, en die trend zet zich nu door in oorlogsdocumentaires. Rekto:verso bekeek Armadillo en Restrepo, in het gezelschap van die twee journalisten die vertrouwd zijn met de conflictzone.