Nr. 42 juli - augustus 2010

Dossier: Congo

Het is eindelijk zover. Het onafhankelijke Congo viert zijn vijftigste verjaardag. In dit zomernummer belichten we niet nog maar eens ‘onze ex-kolonie’, maar de herdenkingshype zelf. De aandacht voor Congo was dit voorjaar in België massaler dan de voorbije vijftig jaar samen. Wat vertelt dat over onszelf en onze culturele omgang met Congo? We duiken opnieuw in de Congostroom, belichten de herdenking vanuit het buitenland en gaan ook op zoek naar de blik van de Congolezen zelf.

 

Redactioneel: Crisis?

De gevolgen van de economische crisis beginnen stilaan ook door te dringen in sectoren die zich op het eerste gezicht redelijk onafhankelijk van de nationale en internationale economie lijken te ontwikkelen. Ook de kunstensector deelt in de klappen.

Dood aan de nieuwe man!

Met de actiefilm The Expendables, vanaf 25 augustus in onze zalen, keert Sylvester Stallone terug naar zijn roots. De film wordt een hommage aan de testosteronfilms uit de jaren 1980 en de vroege jaren 1990, die het gedeukte zelfbeeld van de man moesten opkrikken.

 

Debat: verhoog die (basis)ticketprijs!

Mogen we eens een taboe doorprikken? De basisticketprijs voor een avondje gesubsidieerde dans of theater in Vlaanderen moet hoger, anders dreigen onze rijke podiumkunsten artistiek volledig te verlammen.

 

De criticus als zelfverklaard kunstenaar. De geschiedvervalsing rond 'Les nouveaux réalistes'

Jubilea lenen zich uitstekend tot die o zo gesmaakte carrièreoverzichten. De gelukzalige roes die ze teweegbrengen heeft echter vaak een afstompend effect op de kritische geest en verblindt het publiek. Blijf daarom te midden van alle feestgedruis op uw hoede voor misleidend enthousiasme, en sta open voor de andere kant van het verhaal. Het is een raad die u dit jaar van pas zal komen bij een bezoek aan Parijs, waar het verzamelde kunstinstitutionele geweld met meer dan gewone aandacht de vijftigste verjaardag viert van de oprichting van les nouveaux réalistes. Hoera voor de bende van Pierre Restany! Of toch niet?

La Belgique congolaise: de Congohype herbekeken

Natuurlijk zou de vijftigjarige onafhankelijkheid van Congo niet geruisloos voorbijgaan. Maar wie had zo’n vloedgolf van festivals, filmvertoningen, concerten, toneelvoorstellingen, tentoonstellingen, documentaires, krantenbijlagen, televisiereportages en boekpublicaties verwacht? Dat iedereen vandaag en masse op de ‘Congotrein’ springt, zegt vooral veel over dieperliggende maatschappelijke sentimenten in België zelf.

 

Reeks: het Vlaamse cultuurbeleid in Afrika, deel I - Congo

Dit artikel kwam tot stand met de hulp van het Fonds Pascal Decroos.

Onder Bert Anciaux zette de Vlaamse Gemeenschap in op culturele samenwerking met Zuid-Afrika, Marokko en Congo. Veel aandacht is daar in Vlaanderen nooit voor geweest, maar er zijn wel degelijk (per land erg diverse) plannen bedacht en projecten gerealiseerd. Wat valt uit hun verwezenlijkingen en eventuele fouten te leren voor de toekomst? Rekto:verso ging het vragen aan de Afrikanen zelf. Op zoek naar een coherente visie rond cultuur en ontwikkeling.

 

50 jaar jong Afrika

En die zestien andere Afrikaanse landen dan? Hadden die dit jaar ook niet hun vijftig jaar onafhankelijkheid te vieren? De mediastilte in Vlaanderen over de rest van jarig Afrika zegt veel. ‘De Belgisch-Congolese verhouding heeft inderdaad iets pathologisch’ grinnikt François Soudan, hoofdredacteur van het befaamde Franse weekblad Jeune Afrique. Tussen Frankrijk en zijn veertien ex-kolonies ervaart hij veel meer afstand.

 

Tussen relaxatie en revolutie. Lumumba in de hedendaagse popmuziek

Patrice Lumumba, de icoon van de Congolese onafhankelijkheid, was geen lang (politiek) leven beschoren. Vergeten is de brutaal vermoorde Congolese premier echter geenszins. Alleszins niet in de hedendaagse, internationale muziekscene, die onophoudelijk naar hem verwijst. Alleen, waar staan al die songs voor? Voor Lumumba an sich of voor de projectie van onze eigen verlangens op zijn naam?

 

'Artistieke samenwerking tussen Congo en België is een utopie'

Het was de cultuursector die dit voorjaar de Congo-karavaan op gang trok. Met talrijke artistieke projecten speelde het veld zijn favoriete rol: die van vrije en open voorganger, hier in de bekoelde Belgisch-Congolese betrekkingen. Alleen, is die culturele uitwisseling wel zo onschuldig als ze zich voordoet? Niet volgens André Lye Mudaba Yoka, prof en cultuurexpert in Kinshasa: ‘Ook op cultureel vlak zie je nog vele Kuifjes in Congo.’

 

Goede daden in het heilige land

In de Palestijnse gebieden hebben kunstenaars en cultuurinstellingen niet alleen te lijden van de Israëlische bezetting. Ook hun afhankelijkheid van buitenlandse niet-gouvernementele organisaties speelt in hun nadeel. Ongewild zorgen die er mee voor dat Oost-Jeruzalem artistiek leegloopt, richting Ramallah, en zodoende spelen ze netjes in de kaart van de Israëlische verdeelpolitiek ...

 

Selectie Theaterfestival 2010: de spookachtigheid van de oorlog - 'Irakese geesten’ van Mokhallad Rasem

Hoe communiceer je over de ervaring van oorlog? In de voorstelling Irakese geesten probeert Mokhallad Rasem het onwezenlijke geweld van de vervreemding tijdens de recente Irak-oorlog te laten voelen. Samen met twee andere gevluchte Irakese kunstenaars en twee Vlaams-Duitse actrices is hij daar gruwelijk goed in geslaagd. Dat vond ook de jury van het Theaterfestival ‘10, die deze voorstelling selecteerde uit het aanbod van afgelopen seizoen.

Vluchtelingen in documentaire film. De schoonheid van een aangespoelde man

Heel wat kunstwerken portretteren de zee als een metafoor voor vrijheid, vitaliteit en verandering. Not Waving, but Drowning, de nieuwe documentaire van Elias Grootaers, is een frisse uitzondering. Deze gestileerde observatie toont namelijk hoe de zee een onoverkomelijk obstakel kan zijn, in dit geval voor gestrande Indiase vluchtelingen in het transitcentrum van de scheepvaartpolitie van Zeebrugge. Niet zozeer deze omkering maakt Grootaers’ film bijzonder. Wel de atypische manier waarop het onderwerp wordt benaderd.

 

De illegaal als importproduct

Ook in België worden we geconfronteerd met een ontoereikend asielbeleid op Europees niveau. Overvolle asielcentra of gedwongen repatriëring: andere oplossingen om de migratiestroom op te vangen lijken er niet voorhanden te zijn. Een heet hangijzer als de asielproblematiek kan daarom niet genoeg aandacht krijgen van artiesten. Niet alleen de asielzoeker wint, ook de artiest levert het iets op. Iedereen mag een graantje meepikken, niet?

 

Staying alive in Butzbach

Signalement: De wrede paradox van de holocaust. 'Nachschrift 1 + 2' van Heimrad Bäcker

Signalement: Utopieën van onder de kerktoren. Over 'De nieuwe wereld' van An Paenhuysen

Signalement: Er zit een encyclopedie in je oor!

Rencontre. Hedendaagse beeldende kunst ontmoet Marokko

De machine draait door. Autechre in actie

Vijftig jaar Congo in dertien vragen

Congo Made In Belgium

'Onze eigen muziek moeten we importeren'

Nederland en 60 jaar verloren Indië