Nr. 14 november - december 2005

De afgelopen decennia investeerden lokale en regionale overheden fors in kunstwerken in de publieke ruimte. Dat is op zich geen nieuw gegeven. Maar terwijl kunst in de publieke ruimte voorheen in eerste instantie diende bij te dragen tot de reputatie van de gezagsdragers of tot het activeren van het collectieve geheugen, zijn de achterliggende motivaties nu uiteenlopender. Het artistieke resultaat is zo mogelijk nog heterogener. Je hoeft maar je wagen te nemen en de vele werken die je op ronde punten tegen komt, te inventariseren en je zal al snel merken dat er van een consequente lijn geen sprake is. Op Vlaanderens wegen vind je dan ook de meest waanzinnige artistieke exploten. Rekto:verso stuurde fotograaf Boris Snauwaert op pad en vroeg hem een kritische reportage te maken over Vlaamse "ronde-punten-kunst. Of hoe de fotografische blik kan uitgroeien tot kunstkritiek.

Voorkeuren zijn particulier en dus eigenaardig. Mijn cd-kasten zijn wat dat betreft een overtuigend bewijs van een inconsistente smaak. Hoewel mijn vrienden en ik over veel zaken hetzelfde denken, kunnen een aantal van mijn dierbaarste cd's op hun hoongelach rekenen. Die van Giya Kancheli bijvoorbeeld. Ik begrijp die afkeer wel enigszins. Met zijn beeldende taal en sferische effecten zoals kerkklokken en wind nabootsende violen en met die voortdurende nadruk op tegenstellingen in volume, klankkleur en dynamiek, lijken Kancheli's composities soms te mooi om mooi te zijn.

Het museum Beelden aan Zee in Scheveningen stelt tot 11 december 2005 sculpturen van zestien jonge, Chinese kunstenaars tentoon. Xianfeng duidt op de spirit die deze kunstenaars gemeen hebben, de pioniersgeest. In China behoren deze kunstenaars tot de avant-garde. Ze blinken uit door hun aparte aanpak, en etaleren een kijk op de samenleving die verschilt van de Chinese norm. In het Westen behoren deze artiesten tot de nieuwe lievelingen, en ze vormen stilaan een powerhouse binnen de kunstwereld. Buitenbeentjes in China, bondgenoten in het Westen - een mijmering.

'Geen bloemen, geen decor' stond er in 4.48 psychose, de meest uitgeklede en meest wanhopige voorstelling van het afgelopen podiumfestival, te lezen op de achterwand. Klinkt een beetje als: 'bloemen noch kransen', wat uitstekend paste bij de begrafenisstemming die negen dagen lang heerste in de zalen van het Kaaipodium. In vijf van de acht getoonde voorstellingen vielen er doden te betreuren, in minstens twee ervan stonden de doden zelfs op het podium. Maar wat bedoelt de begrafenisondernemer eigenlijk met zijn versteende uitdrukking? Dat de droefenis zo onmetelijk groot is dat bloemen noch kransen de pijn kunnen verzachten? Of juist dat zelfs de dood nooit zo erg is dat er zonodig altijd bloemen en kransen aan te pas moeten komen? Het was alsof de regisseurs er op het festival anders over dachten dan de kunstenaars.

Ik ken een leuk gedachte-experiment voor wie graag met geschiedenis koketteert. Stel jezelf even de volgende vraag: welke gebeurtenissen uit onze tijd zullen de historici binnen tweehonderd jaar aanwenden om het begin van een nieuw tijdperk aan te duiden? Wie zal met andere woorden de volgende Columbus zijn, welke oorlog eindigt ons tijdperk of welke buitenaardse mogendheid zal ons genadeloos annexeren? Sommigen vermoeden dat vooral de opkomst van de massamedia de toekomst drastisch heeft gewijzigd. Steeds meer anderen denken dat het nieuwe tijdperk wordt ingeluid door (de angst voor) wereldwijde terreur. Op dit moment kan ik zelf moeilijk een beter antwoord verzinnen.

Iedere vent een knipmes in zijn reet. Zo zou ze haar woede willen koelen, indien u het haar toestond. Ze kickt op relaties met onbehouwen mannen, bajesklanten die tegen een stootje kunnen en die terugslaan als ze erop mept. Ze is een helleveeg die de miserie van de wereld in satanische missen uitdrijft. Volgens haar zijn we allemaal seropositief. En ze is één van de weinige kunstenaars die erin slagen politieke kunst te maken die niet prekerig of drammerig is, maar integendeel de besmuikte stempel van tijdeloosheid draagt. Haar naam is Diamanda Galás, de ex-hoer met de stem van beton, meerdere octaven schreeuwbereik en een bezetenheid die als een breekmes door de ziel van morele lafaards snijdt.