Nr. 11 mei - juni 2005

Redactioneel: Lieve Kunstliefhebbertjes

Lieve kunstliefhebbertjes,

Het was de voorbije weken weer eens hommeles in het Grote Kunstenbos. Ditmaal was de boeman van dienst het kopstuk van Vlaams Belang Filip Dewinter, die vond dat 'zijn' Antwerpen ten onder ging aan cultureel elitarisme en obsceniteit, en die daarom de subsidiekraan van de stadspodiums wilde dichtdraaien. Het gevolg vanuit de kunstensector was een - volkomen begrijpelijk - potje paniekvoetbal, aangezwengeld door een petitie van podiumwetenschapper Luk Van den Dries, die volmondig ondertekend werd door een hele trits Vlaamse instellingen.

 

Knossos

In het januarinummer van rekto:verso hield redacteur Wouter Hillaert onder de titel 'Uitroepingstekens verdoeme' een radicaal pleidooi voor expliciete - politieke - stellingname op het podium. Het wordt tijd, zo stelde Hillaert, dat kunstenaars hun politieke of ideologische positie niet langer verhullen, dat er opnieuw politiek op de bühne bedreven wordt. Een maand nadien was het hommeles in cultuurland: de politiek - en dan nog wel het Vlaams Belang - ging zich uitgebreid mengen met de cultuurpolitiek en stelde prompt de subsidiëring van een aantal belangrijke culturele actoren in vraag.

Laptops op het podium

De laatste jaren kan je, als je naar een concert gaat, al eens één of meerdere laptops aantreffen in het instrumentarium van een band of een ensemble. In sommige gevallen is het zelfs het enige instrument dat gehanteerd wordt tijdens het concert. Voor enkelen onder ons is dit een bron van ergernis en verveling, want een laptop impliceert elektronica en elektronica is saai en aan laptops is er niks te zien. Ik treed er zelf sinds twee jaar mee op en ik krijg nog regelmatig commentaar over de pretentie en afstandelijkheid van iemand die zit te musiceren achter zijn notebook.

 

Het dossier Hertmans

De Nederlandse literatuurcriticus Arnold Heumakers beweert dat hij altijd drie standaardvragen in het achterhoofd houdt wanneer hij een recensie schrijft: 'De eerste vraag is wat het boek wil zijn. Wat pretendeert het? De tweede vraag is of een roman erin slaagt datgene te realiseren wat hij wil zijn. En de derde vraag luidt of de criticus de pretentie van het boek interessant genoeg vindt.'

 

Dans en vermenigvuldig u!

Wie dans een nogal elitair en incrowd gebeuren vindt, had erbij moeten zijn in het Centre Pompidou, in mei 2000. De Belgische choreografe Christine de Smedt zette toen de medewerkers van het Parijse kunstencentrum in als gelegenheidsperformers in een massachoreografie. Het ging om een embryonaal experiment, waarna het concept verder werd uitgediept en tot zestien keer toe opnieuw getoetst werd op diverse locaties. Het uitgangspunt was telkens hetzelfde: negen professionele dansers gaan in een korte, maar intensieve repetitieperiode aan de slag met (idealiter) 72 participanten, telkens gerekruteerd uit verschillende bevolkingsgroepen.

Angst om schrik van te hebben

Wie la flandre profonde daadwerkelijk wil begrijpen, moet naar de Vlaamse kust. Als je vanuit Gent of Brussel richting Oostende rijdt en daar de pijl naar Middelkerke volgt, kan je je ogen niet geloven. Links en rechts van deze weg, die parallel met de kustlijn loopt, zie je de ene na de andere camping verschijnen. Bijna alle heten ze 'Zonneschijn' of iets dergelijks. Achter elke naam gaat in elk geval de belofte van een paradijselijk en zonnig vakantieverblijf schuil. Niets is echter minder waar. Het splinterende hout van de speeltuigen verraadt immers een diepe tristesse. Schilferende caravans lijken elkaar zuchtend te ondersteunen, de heggen moeten dringend bijgeknipt en de slagboom aan de ingang, die de campingbewoners moet behoeden voor gevaar van buiten af, staat halfstok - ook dat mechanisme gaf reeds lang geleden het functioneren op.

 

Calvaire of de beproeving van de belgische cinema

In 1992 zag het er goed uit voor de Belgische film. C'est arrivé près de chez vous van Rémy Belvaux verscheen in onze bioscopen en kende onder de Engelse titel Man bites dog wereldwijd succes. Als klap op de vuurpijl werd deze mockumentary over een sympathieke serial killer enkele jaren geleden opgenomen in de Criterion Collection, de prestigieuze dvd-collectie van een tot nu toe driehonderdtal all time-klassiekers uit de internationale filmgeschiedenis.

 

Een esthetica van het verschil

Iets meer dan twee jaar geleden, op 5 maart 2003, ging Proust 1: de kant van Swann van Guy Cassiers en het ro podium in première. Sindsdien zagen ook Proust 2: de kant van Albertine en Proust 3: de kant van Charlus het levenslicht. Aan Proust 4: de kant van Marcel wordt op dit moment gewerkt. Duizenden pagina's breedsprakig en eloquent proza van één van de grootse romanschrijvers van de twintigste eeuw over het herinneren en de tijd, bewerkt voor een podiumserie in vier delen.

 

Er heeft zich een fout voorgedaan, gelieve opnieuw te beginnen

In elke jeugdbeweging zit er wel iemand in de leiding die daar eigenlijk tien jaar te oud voor is, iemand die het om één of andere reden heeft vertikt om op het juiste moment afscheid te nemen van het vendelzwaaien in korte broek en het zingen van het avondlied. Zo iemand is meestal van het mannelijke geslacht en heet niet zelden Geert. Het hoogtepunt van het jaar valt voor Geert in juli of augustus, wanneer 'd'avond is neergekomen'. Het kampvuur knettert, de kindjes slapen en de leidersploeg kruipt dicht tegen elkaar, terwijl legale en minder legale rookwaren de ronde doen. Dan tovert Geert een gitaar uit een lederen zak. Op het instrument kleven stickers van Rock Torhout 1991, de Blokbusters en een lang vergeten jamboree.

 

De nevelen rond het beeld van de emotie

Wie na de schelmenroman Baudolino vermoedde dat Umberto Eco (Alessandria, 1932) aan het sluitstuk van zijn literaire loopbaan was, had het even goed mis. Met De mysterieuze vlam van koningin Loana heeft hij ondertussen zijn vijfde grote roman achter de rug, die meer dan ooit beantwoordt aan zijn eigen benaming 'opera aperta': een open kunstwerk, een roman waarin allerhande (beeld)materiaal en teksten worden gebruikt en aan elkaar worden geregen, waardoor het een collage wordt die de aanspraak op de werkelijkheid ondergraaft. En wie voorheen al eens de eerste honderd bladzijden van een roman van Eco heeft doorsparteld (op adem is gekomen en het leesritme voor de komende bladzijden heeft gevonden), weet ondertussen wat mag worden verwacht van de Italiaanse hoogleraar semiotiek.

 

Kontro:Verso: Subsidies in de podiumkunsten

Johan Vansteenkiste, coördinator van IBK, kreeg officieel en officieus veel tegenwind toen hij een vergelijking maakte tussen de behandeling van de podiumkunsten en de beeldende kunsten door de overheid. Zijn verdict luidde: de kopstukken van de podiumsector zijn er door gezamenlijk lobbywerk in geslaagd om verhoudingsgewijs bijna negen maal meer subsidies te krijgen, bovendien ook nog eens via een snelle procedure. Daarmee wou Vansteenkiste twee punten aankaarten: de nood aan meer netwerking in de sector van de beeldende kunsten, en de stiefmoederlijke behandeling van de beeldende kunsten door de overheid. Is die behandeling wel echt zo stiefmoederlijk, met andere woorden: is het terecht dat de podiumkunsten zoveel meer subsidies krijgen dan de beeldende kunsten?

Johan Vansteenkiste, coördinator van IBK, kreeg officieel en officieus veel tegenwind toen hij een vergelijking maakte tussen de behandeling van de podiumkunsten en de beeldende kunsten door de overheid. Zijn verdict luidde: de kopstukken van de podiumsector zijn er door gezamenlijk lobbywerk in geslaagd om verhoudingsgewijs bijna negen maal meer subsidies te krijgen, bovendien ook nog eens via een snelle procedure. Daarmee wou Vansteenkiste twee punten aankaarten: de nood aan meer netwerking in de sector van de beeldende kunsten, en de stiefmoederlijke behandeling van de beeldende kunsten door de overheid. Is die behandeling wel echt zo stiefmoederlijk, met andere woorden: is het terecht dat de podiumkunsten zoveel meer subsidies krijgen dan de beeldende kunsten?