Lara Staal

Het lijken bijna tegenstrijdige vragen, maar voor kunstinstellingen zijn ze allebei even urgent: hoe de vaste structuren meer open te breken voor alle veranderingen buiten de muren? En hoe tegelijkertijd weerstand te bieden aan alle neoliberale druk, zonder vast te roesten? Rondom deze vragen organiseerde het Kortrijkse kunstencentrum BUDA eind februari het driedaagse programma The Fantastic Institution. Hier vijf inzichten gedestilleerduit alle lezingen en gesprekken voor de kunstinstituten van vandaag en morgen.

Wat is de positie van de curator in de eenentwintigste eeuw? Hoe kan cureren een belofte voor de toekomst inhouden? Hier elf voorlopige standpunten van vier jonge curatoren: twee uit Brussel, twee uit Amsterdam. Niet allemaal zijn ze het met elk punt eens. Wel zijn ze het erover eens dat ze het er niet over eens hoeven te zijn. Dat elk voorstel een uitnodiging kan zijn tot een tegenvoorstel.

Geen kunst zonder het achtervoegsel ‘-werk’, geen samenleving zonder arbeid. Sinds Adam en Eva zijn verdreven uit Eden, is ons hele model op werken gebouwd. Maar net dat fundament gaat vandaag barsten vertonen. Ook in de kunsten wordt werk een steeds schaarser goed, de uitbuiting ervan steeds pertinenter. Met cultuursocioloog Pascal Gielen en kunstenaar Matthijs de Bruijne schuiven we daarom het achtervoegsel naar voren: als kunst werken is, waar is er dan vooral werk aan? ‘De solidariteit tussen kunstenaars is helemaal verloren gegaan: daarom staan ze zo kwetsbaar.’

Een vreemde paradox is het: hoe meer maatschappelijk protest er broeit, des te minder wervende kracht lijkt er uit te gaan van klassieke vormen van verzet. Missen we ideeën en creativiteit? Rekto:verso vroeg een brede schare aan artiesten en activisten naar hun meest inspirerende voorbeeld van verzet. Wat kunnen we er anno 2015 van leren?