Afrikaanse kunst kan de kunst van de eenentwintigste eeuw worden. Dat gelooft Achille Mbembe, auteur van onder meer Critique de la raison Nègre (2013) en hoogleraar aan de universiteit van Johannesburg. In zijn pleidooi voor een nieuw denken over en vanuit Afrika spelen kunstenaars een prominente rol. ‘De kracht van kunst om te tonen dat de dingen niet moeten zijn zoals ze zijn, is nog lang niet uitgeput. Of toch niet in Afrika.’
Europa lijkt het noorden kwijt. Minstens in de geesten taant onze leidende en welvarende positie. Tijd om een aantal inspirerende denkers te volgen naar het Zuiden, dat – ten goede en ten kwade – kan gelden als een laboratorium voor wereldwijde ontwikkelingen en creatieve strategieën.
De spectaculaire aanslagen van 9/11 zadelden de bevolking van New York en ver daarbuiten op met een stevig trauma. Dat maakt het tien jaar na datum nog steeds moeilijk om de aandacht te richten op het nog grotere en structurelere, maar minder opzichtige geweld dat de Amerikaanse regering sindsdien installeert. Niet alleen hebben de oorlogen ter vergelding van de WTC-doden al exponentieel veel meer burgerslachtoffers gemaakt in verre buitenlanden, ook in de VS zelf worden onder de vlag van de War on Terror burgerrechten geschonden. Het Human Rights Watch filmfestival in New York brak onlangs het taboe met twee recente documentaires over wat de Oorlog tegen Terreur doet in eigen land, met een focusop het criminaliseren van activisme.
Hoewel in het kielzog van la Biennale di Venezia intussen al meer dan zestig vergelijkbare megatentoonstellingen zijn verrezen, heeft deze 116-jarige ‘moeder aller biënnales’ nog niets van haar populariteit en prestige verloren. Tijdens de drie exclusieve openingsdagen kent Venetië de grootste fysieke concentratie van art professionals ter wereld. Daardoor werpt niet alleen de tentoonstelling zelf, maar ook het hele gebeuren daarrond een bijzonder licht op de hedendaagse kunstwereld.
In de jaren 1970 ontstond vanuit gemarginaliseerde gemeenschappen in New York een nieuwe urban culture, die zich viraal verspreidde over de rest van de wereld: hiphop. De emancipatorische kunstvorm uit de getto's werd – niet toevallig – al gauw overschaduwd door zijn commerciële variant. Maar buiten de spotlights opereert nog steeds een andere hiphop community, zowel lokaal als globaal. Hoe leeft die cultuur vandaag in de Bronx?