Tijd voor de feministische slet

Zover staan we dus na vijftig jaar seksuele revolutie: openlijke vrouwelijke seksualiteit lijkt vandaag ofwel ranzig, ofwel het loutere gebruiksvoorwerp van mannelijke lust. Kan vrouwelijk naakt ook een vorm van verzet belichamen? Of zelfs een ongecompliceerd geëtaleerd genot? Steeds meer performances openbaren een weldadig ander vrouwbeeld: de feministische slet.

Een vrouw rent over het toneel, begeleid door het nummer ‘Bitch’ van Noblesse Oblige: ‘There is no shame!’ Snoeihard schalt het door de boxen, terwijl ze zich volledig uitkleedt en over de bar begint te kruipen, haar tepels bedekt door twee groene sterren. Het publiek joelt, onder de indruk van haar plotse exhibitionisme. ‘I’m a bitch, bitch, bitch, I’m a rabbit on hit’: de vrouw lijkt bezeten door de muziek, springt door het publiek, klimt het podium weer op en heeft daar ongeremde seks, onder de modder, met een andere vrouw. En nee, dit is geen porno, bedoeld om mannen op te winden. Er komt geen getuit lipje of geholde rug aan te pas. De lichamen zijn niet slank en zacht en kaal. Dit is een pure, wilde expressie van vrouwelijk seksueel verlangen.

Too Much Pussy!, de documentaire van Emilie Jouvet waaruit die scène komt, volgt een groep jonge vrouwen uit Berlijn, Parijs en San Francisco die Europa doorreizen met een performance over seksueel feminisme: naast hun monologen gaan ze zich te buiten aan strippen, paaldansen, masturberen én expliciete seks op het podium. Maar dat alles zonder zichzelf te degraderen. Feminist Sluts in the Queer X show, de ondertitel van de film, lanceert een nieuwe categorie: de feministische slet. Een contradictio in terminis? Absoluut niet.

Het geslacht is zwak

‘Sletvrees’ werd een bekende term door de gelijknamige documentaire van Sunny Bergman. Die bespreekt de dubbele moraal rond seksualiteit. Als Sunny in de film aan een mannelijke student vertelt dat ze met ongeveer 35 mannen het bed heeft gedeeld, vindt hij dat ontzettend ranzig. Nooit zou hij een vriendinnetje nemen dat meer dan tien mannen bezat. Maar voor mannen geldt dat blijkbaar niet. In hun geval vindt hij vele veroveringen cool, een bewijs van ‘street credit’. Sletvrees duidde daarmee op een breed ingeburgerde overtuiging: een seksueel actieve vrouw gaat door voor een vrouw met weinig zelfrespect. Zoals Sunny zegt: ‘Vrouwen zijn vaak het object van verlangen, in plaats van zelf te verlangen.’

Tot dat beeld van de aseksuele vrouw heeft het radicale feminisme zelf bijgedragen. Het ontmoedigde vrouwelijke seksuele expressie, omdat die per definitie een product zou zijn van maatschappelijke ongelijkheid en van seksisme: het systeem dat van mannen het dominante geslacht, en van vrouwen het zwakke geslacht maakte. Niet toevallig lijken nu maar weinig mensen de openlijk seksuele vrouw te kunnen verbinden met feminisme. Zo hoorde ik een vriendin beweren dat ‘vrouwen nou eenmaal minder seksueel zijn dan mannen, omdat een man geen rekening hoeft te houden met negen maanden zwangerschap, telkens als hij met een vrouw in bed duikt’. Zij is hoogopgeleid, erg sociaal en cultureel bewust, én feministisch. Zij gelooft in gelijkheid tussen mannen en vrouwen op alle fronten. Maar blijkbaar is er nog altijd iets in het feminisme dat de ultieme seksualiteit uitsluit.

Precies tegen die overtuiging belicht Too Much Pussy! een artistieke stroming die alle ruimte biedt aan een ultraseksuele vrouw die zich daar niet voor schaamt. Integendeel, met een ongeziene ongeremdheid exposeert zij haar lichaam als een publiek goed. Zoals een van de artiesten uit Too Much Pussy! zegt: ‘Voor mij gaat feminisme om het seksueel sterk worden van de vrouw door haar lichaam. Om een gevoel van controle over haar lichaam, en het belangrijkste: om zelf te bepalen welke elementen van haar seksualiteit publiek tentoongesteld mogen worden.’

Flirterige leeuwinnen

En Too Much Pussy! is niet het enige voorbeeld van vrouwen die hun naaktheid enthousiast inzetten voor feministische doeleinden. Bang (2012) van Charlotte Ford mag dan wel minder expliciete seks tonen, het daagt de verwachtingen over de vrouwelijke seksualiteit niet minder uit. In die Amerikaanse theatervoorstellingkomen drie vrouwen er langzaam achter dat ze geacht worden een seksshow weg te geven. Ze besluiten dat die niet zozeer gericht moet zijn op wat het publiek verlangt, als wel op wat zijzelf verlangen. Eerst wordt er nog gewoon een man uit het publiek gehaald om de schattige leeuwinnetjesknuffel te strelen die uit de broek van Ford komt piepen, maar even later gaan ook hier de kleren uit, en rent Ford in een afsluitend filmpje zelfs naakt de straten van Philadelphia op. Enkel het vooruitzicht om telkens in de cel te eindigen, weerhield haar ervan om het elke avond live te doen. Even slinkse als groteske humor maakte van Bang een naaktshow waarover, zo schreef een recensente, alle vrouwen in de wolken waren, terwijl de helft van de mannen er niks aan vond. Meestal is het andersom.

Too Much Pussy! is niet het enige voorbeeld van vrouwen die hun naaktheid enthousiast inzetten voor feministische doeleinden

Zo zoekt ook Untitled Feminist Show (2012) van Young Jean Lee de fijne lijn op tussen objectificatie en bevrijding van het vrouwelijke lichaam. Hier geen tekst en uitleg zoals in Bang, alleen dans en mimiek, van zes ervaren performers uit de New Yorkse cabaret- en burleskescene, maar dan volledig gestript van hun klassieke verleidelijke aankleding. Enkel roze parasols resten hun. Vanzelf worden het dubbelzinnige wapens bij hun flirterige of net sardonische spel met huishoudelijke rolmodellen of vrouwelijk seksueel genot. En algauw kijk je voorbij hun naakte lijven in alle maten en gewichten, en openbaart Lees eigenlijke opzet zich: het vloeiende en instabiele karakter benadrukken van elke seksuele en genderidentiteit. Met een weldadig gevoel van vrijheid verbeeldt Untitled Feminist Show een wereld waarin iedereen zich kan identificeren en gedragen zoals zij of hij dat wil, ongeacht geslacht.

Ook steeds meer andere performances, kunstwerken, films en songs onderzoeken of verleggen de grenzen van de publiek tentoongestelde vrouwelijke seksualiteit, zonder ook maar één moment de problematische kant van die zoektocht te ontkennen: dat vrouwelijk naakt altijd vooral het mannelijke genot heeft gediend. Er gaat een subversief appel van uit. Waarom niet het eeuwig negatieve woord ‘slet’ beginnen aan te wenden als een geuzenterm, om een nieuw type vrouw te laten zien: de feministe die niet bang is om de hele wereld haar seksualiteit te laten zien …? En nee, dat betekent niet dat vrouwen erop los moeten gaan seksen, zoals men zegt dat mannen dat doen. Het betekent enkel dat feminisme en complete overgave aan seksualiteit elkaar niet uit hoeven te sluiten. Dat het naakte vrouwelijke lichaam ook feministische overtuigingen kan dienen, in plaats van enkel beelden van hoe feminisme er níét moet uitzien. Preutsheid heeft het feminisme lang genoeg beheerst. Het is tijd voor een nieuwe impuls: de ultraseksuele vrouw die de controle neemt over haar verlangen en haar lichaam inzet zoals zij dat wil.

Feministisch klaarkomen

Voor wie meent dat porno vrouwen per definitie degradeert: verwelkom de feministische porno!

Too Much Pussy! laat zien hoe die publieke naaktheid trouwens ook gewoon educatief kan worden ingezet. In de film volgt een scène waarin midden op het podium een performster met gespreide benen op een onderzoekstafel ligt, terwijl een collega met een eendenbek de binnenkant van haar vagina en de ingang van haar baarmoeder laat zien. Het hele publiek kijkt verbaasd toe: nooit eerder is het van zo dichtbij geconfronteerd met de interne apparatuur van de vrouw. Een andere scène laat een borstonderzoek ter preventie van borstkanker zien, waarna op experimentele muziek lustig gemasturbeerd wordt met een brandende kaars. Dergelijke expliciete beelden prikkelen, en niet enkel seksueel. Ze laten zien dat er naast de problemen die met het vrouwelijke lichaam verbonden zijn, er ook nog genoeg plezier aan te beleven valt.

En niet alleen binnen de artistieke sfeer van performances en documentaires wint dat verhaal terrein. Ook op commercieel vlak lijkt er meer ruimte te ontstaan voor de seksuele feminist. Voor wie meent dat porno vrouwen per definitie degradeert: verwelkom de feministische porno! Natuurlijk is die markt nog lang niet zo groot als die van de mainstreamporno, maar steeds meer vrouwen én mannen beginnen zich in te schrijven en te doneren voor pornosites zoals CrashPad, waar vrouwen seks met vrouwen hebben, vrouwen met mannen en mannen met mannen; waar iedereen evenveel plezier beleeft; waar consensus het sleutelwoord is en elke fantasie haar plaats heeft. Zowat voor het eerst krijgt de vrouw een centrale rol in porno, en loopt de film pas af nadat ook zij haar hoogtepunt heeft bereikt.

Sletvrees heeft de discussie weer opgeschud: waarom worden vrouwen nagewezen om hun seksualiteit, in plaats van erin aangemoedigd? Ook al lijkt de weg naar complete gelijkheid van seksuele expressie bij mannen en vrouwen nog lang, de openbaring van de feministische slet in allerlei artistieke en commerciële initiatieven geeft hoop. Pas wanneer de beide uiterste paren ‘feminisme en seksloosheid’ en ‘feminisme en hyperseksualiteit’ even zichtbaar worden in onze culturele verbeelding, kunnen we een weg vinden in het veelzijdige gebied daartussen.

Marieke Hermsen is tweedejaarsstudente aan University College Maastricht, waar ze Psychologie combineert met Genderstudies.