Mozaïek: rechts-linkse canon

We vroegen een representatief deel van de Vlaamse volksvertegenwoordigers naar hun culturele favorieten, over partijgrenzen heen van rechts naar links.

Vlaams Belang

Anke Van dermeersch: De menselijke driften van Jef Lambeaux

Mijn favoriet artistiek werk is het marmeren reliëf De menselijke driften van Jef Lambeaux, omdat dit hoogwaardige kunst is die bovendien een belangrijke culturele betekenis kreeg door historische omstandigheden. Het werk bevindt zich in het al vele jaren lang voor het publiek afgesloten Hortapaviljoen in het Brusselse Jubelpark. Zelf ga ik het af en toe bewonderen door een gat in de deur. Het is een prachtige voorstelling van alle mogelijke menselijke emoties zoals geluk, droefheid, ouderdom, jeugdigheid, liefde, moederschap, zonde ...

In 1967 schonk koning Boudewijn de grond waarop het kunstwerk staat aan Saoedi-Arabië. Dit land bouwde de Grote Moskee van Brussel er vlak naast en wilde het beeldhouwwerk van Lambeaux vernietigen (*). Gelukkig werd het gered door de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen.

Zulk mooi artistiek werk met historische waarde zou dagelijks te bezichtigen moeten zijn en bovendien mogen we het nooit laten vernietigen door cultuurbarbaren van islamitische of andere strekking.

(*) Volgens Bart Suys van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis berust dit gerucht echter op een misverstand (http://www.brusselnieuws.be/nl/nieuws/menselijke-driften-eindelijk-open-...).

Barbara Bonte: Het Lam Gods van de gebroeders Van Eyck

Een van mijn favoriete artistieke werken is het wereldvermaarde polyptiek De aanbidding van het Lam Gods van de gebroeders Van Eyck. Het werk behoort tot de absolute hoogtepunten van de schilderkunst in Europa en is één van de belangrijkste erfgoedstukken uit de Lage Landen. Bovendien hangt er een zekere zweem van mysterie rond het werk, door de tot nog toe onopgeloste diefstal van het paneel van de Rechtvaardige Rechters, die in komkommertijd steeds voor nieuwe complottheorieën zorgt.

Voor mij symboliseert dit kunstwerk onze geschiedenis, ons heden maar ook onze toekomst. Onze westerse cultuur, die gebouwd is op christelijke wortels, dreigt te verdwijnen door mondialisering, islamisering en multiculturaliteit. Het is daarom belangrijk om onze eigen, Vlaamse identiteit te koesteren, ook voor de toekomst. Werken zoals dit prachtige Lam Gods zijn cultureel erfgoed en verbinden de huidige met de vorige generaties.

Ook puur artistiek gezien is dit werk van een ongekende waarde. Ik vind het als Vlaming fantastisch om de invloed van de Vlaamse primitieven, waartoe de gebroeders Van Eyck behoorden, overal in de wereld tegen te komen, of je nu musea in Londen, Parijs, Sint-Petersburg of Amsterdam bezoekt.We mogen trots zijn op zowel de symbolische als artistieke waarde van dit meesterwerk.

N-VA

Jan Peumans: Ich habe genug van J.S. Bach

Als u mij naar mijn artistieke voorkeur vraagt, dan kom ik terecht bij de muziek. In de wagen kom ik vaak tot rust dankzij een CD van Willem Vermandere op de achtergrond, maar mijn absolute favoriet is Johann Sebastian Bach. Ik laat me graag meeslepen in zijn Johannespassion. Misschien wel omdat ik zelf Jan heet, wie weet? Daarnaast grijpt vooral zijn cantate Ich habe genug mij aan.

Begin februari heb ik nog genoten van een tweedaagse, georganiseerd door de Bach Academie van Brugge. Dit jaar vormde de dood hun centrale thema. Logisch, want niemand heeft de dood ooit beter in kunst gegoten dan Bach. Bach kan als geen ander doorheen zijn muziek begrippen als de eeuwigheid en de tijdloosheid tot uitdrukking brengen. In zijn tijd was de dood een veel tastbaarder gegeven dan nu, de mensen werden er veel directer mee geconfronteerd. Misschien slaagde Bach er juist daarom zo goed in om in zijn werk te laten doorklinken hoe de mens afscheid neemt van het tijdelijke. Zijn muziek draagt het verhevene in zich van een andere dimensie, eentje die wij moeilijk kunnen vatten.

Piet De Bruyn: De Negende Symfonie van Ludwig van Beethoven

Het artistieke werk dat me het meeste raakt, is de Negende Symfonie van Ludwig van Beethoven. Ik leerde de Negende Symfonie kennen toen ik een jaar of zeven was. Het begon allemaal met het slotkoor. De dynamiek ervan bracht me in beroering. Uitleggen waarom kon ik niet, maar ik zette de plaat tientallen keren na mekaar op. Bij de slotmaten gaf ik alle accenten met brede gebaren mee aan. Ik werd de dirigent van mijn eigen droom.

Later leerde ik de hele Symfonie beter kennen en mijn liefde voor dit werk werd alleen maar groter. Zelf beschik ik niet over enig muzikaal talent. Het is dus niet zozeer de technische kunde van de componist die me zo beroert. Het is veeleer de sfeer die het werk oproept. Eerst is er de bescheiden rust, maar geleidelijk wordt de sfeer uitdagender. Onzekerheid en zelfs chaos liggen op de loer. Niets is wat het lijkt. En dan volgt dat indrukwekkende slotdeel. 'Alle Menschen werden Brüder'. Is het een wens? Een verzuchting? Een vaststelling? Hoop geeft het in elk geval.

Luisteren naar de Negende Symfonie is voor mij bijna een mystieke ervaring. Het kunstwerk overstijgt tijd en ruimte. De verbindende kracht van muziek wordt in geen ander muziekstuk zo duidelijk. Dat de val van de Berlijnse muur met een opvoering van de Negende werd gevierd, lijkt dan ook vanzelfsprekend. Even vanzelfsprekend is het dat Daniel Barenboim Palestijnen en Israëli's samen de Negende laat uitvoeren. Het is altijd gevaarlijk om een kunstwerk een universele waarde toe te kennen, maar in dit geval durf ik het toch te doen.

Marc Hendrickx: Holocaust Memorial van Peter Eisenman

Een aantal jaren geleden bezocht ik het Holocaustmonument in Berlijn, ter herdenking van de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het uit honderden betonblokken, variërend in hoogte maar met doorgaans eenzelfde onderlinge tussenruimte, opgetrokken monument en de zich eronder bevindende expositieruimte, konden me op z'n zachtst gezegd wel imponeren.

De Amerikaanse architect Eisenman heeft het monument ontworpen. Het veld met de diverse blokken roept volgens hem een gevoel van innerlijke wanorde, desoriëntatie en isolement op en zou zo symbool staan voor de ervaringen van de Joodse bevolking tijdens het nazibewind.

Motto van het monument is een tekst van de Italiaanse schrijver Primo Levi, die als verzetsstrijder na opsluiting zelf het vernietigingskamp Auschwitz overleefde: 'Het is gebeurd, en daarom kan het weer gebeuren. Dat is de kern van wat wij te zeggen hebben.' Als politicus kan je daaruit alleen maar zeer nederig lessen trekken.

Ik denk daar vaak aan terug als ik in mijn eigen Mechelen het Mensenrechtenmuseum aan de voormalige kazerne Dossin bezoek, van waaruit tijdens de Tweede Wereldoorlog vele mensen werden gedeporteerd.

Kathleen Krekels: Kris Fierens

Een favoriet artistiek werk vind ik moeilijk te bepalen. Ik heb al mooie dingen gezien waarvan ik de creativiteit en de originaliteit in grote mate bewonder omdat ik zelf geen artistieke kwaliteiten heb. Ik kan er ook van genieten om tussen kunstwerken te wandelen gewoon om het gevoel dat ze teweegbrengen. De bijhorende bordjes lees ik vaak niet. Ik maak graag mijn eigen verhaal.

Het is me één keer overkomen dat ik echt gegrepen werd door een kunstwerk. Ik kwam binnen in een tentoonstelling van een bevriend kunstschilder, Kris Fierens. Mijn oog viel meteen op een bepaald schilderij en ik werd er werkelijk naartoe gezogen. Om een of andere reden heb ik iets met klaprozen. Het zijn bloemen die me aanspreken. Het betreffende schilderij was een originele, vrije weergave van klaprozen. Ze waren op het canvas geschilderd zoals ik ze ervaar: dichtbij en toch ongrijpbaar (want als je ze plukt, verwelken ze), kwetsbaar en toch sterk, grof van textuur maar wel in evenwicht, dansend in de wind.

Ik wilde overgaan tot een impulsieve aankoop, maar helaas was iemand anders me voor geweest. Ik kan het beeld gemakkelijk weer oproepen en misschien heb ik het ondertussen in gedachten geïdealiseerd. In diezelfde gedachte wens ik misschien als deze bloem te zijn: vanuit een sterke basis gewoon mezelf zijn met inzicht in eigen sterktes en zwaktes en vanuit die sterktes de zwaktes overwinnen.

Marius Meremans: de prehistorische grot van Pech Merle

Ik zou een schilderij van Antoon Van Dyck kunnen kiezen, een werk van Borremans of de nieuwe bibliotheek in mijn stad, Dendermonde. Als achttienjarige was ik een grote fan van L’Étranger van Camus, en misschien nog meer van de gedichten van Baudelaire. Maar het waren de gestencilde handen in de prehistorische grot van Pech Merle (departement Lot) die me het meest hebben geraakt. De vernuftige tekeningen werden er 20 000 jaar geleden achtergelaten door de cro-magnonmens. Toen al voelden mensen de noodzaak om creatief te zijn, om hun gevoelens weer te geven en misschien daarmee iets te vatten wat niet te begrijpen viel. De functie en betekenis van die grot kennen we nog altijd niet, misschien was het wel een religieus centrum. Spiritualiteit en religie zijn altijd een voedingsbodem geweest voor kunstenaars. Zonder het christendom geen Piëta of Lam Gods, zonder de islam geen prachtige keramieken, kalligrafie of schitterende moskeeën en zonder het hindoeïsme geen tempel van Angkor Wat. Eerbied voor spiritualiteit en religie is een universele waarde. Daarom hou ik van de kunstenaar die 20 000 jaar geleden met poeder zijn stempel zette.

Cathy Coudyser: Middle Gate Geel '13

De tentoonstelling Middle Gate Geel ’13 heeft me diep geraakt. Curator Jan Hoet ging daarin de confrontatie aan met zijn eigen wortels, met traditie, moderniteit en het bevreemdende.Kunst is volgens mij een wezenlijk onderdeel van de middelpuntvliedende kracht van de samenleving. Jan Hoet maakte een geïntegreerde tentoonstelling waarin hij het spanningsveld tussen mythe, psychiatrie en kunst verkende. Hij plaatste in een zeer traditionele setting werken van kunstenaars als Picasso, Delvoye, Magritte, Fabre, Bervoets en Borremans, maar ook van patiënten van het OPZ Geel.

Middle Gate Geel '13was een unieke tentoonstelling waarin gemeenschap, traditie en avant-garde samenkwamen. Door de moderne kunst te contextualiseren in een traditie, kreeg deze ook een gelaagdheid, een betekenis. En dat is uiteindelijk wat we doen met kunst, betekenis geven.

CD&V

Bart Dochy: de Mona Lisa van Leonardo da Vinci

Toen ik als kind Parijs bezocht, hoorde daar natuurlijk ook een bezoek aan het Louvre bij. Ik was danig onder de indruk van de vele grote schilderijen en kunstwerken die daar zijn verzameld. Toch werd ik het meest geraakt door de Mona Lisa, hoewel dit schilderij in vergelijking met veel andere kunstwerken onooglijk klein is. Het heeft mij doen beseffen dat groot en groots niet hetzelfde betekenen, en dat kwaliteit belangrijker is dan kwantiteit. De Mona Lisa is een prachtig werk, en dat zeg ik niet alleen omwille van haar wereldwijde bekendheid. Ook Leonardo Da Vinci, kunstenaar-ingenieur, architect en filosoof, is een bijzondere figuur die sindsdien mijn aandacht heeft getrokken.

An Christiaens: The Sequence van Arne Quinze

Nu het kunstwerk The Sequence van Arne Quinze niet meer het straatbeeld vlak bij het Vlaams Parlement siert, schittert het in afwezigheid. De kleurrijke dialoogconstructie was deel van de buurt geworden, een zekerheid die niet ophield te verbazen. The Sequence deed je even stilstaan en verbond je met mensen, gebouwen, de buurt en de stad. Ook na het verdwijnen van het kunstwerk sta ik er nog vaak even stil, verwonderd om wat er niet meer is. De houten latten waaruit de constructie was opgebouwd, kregen een toekomst in spaanplaten, en elders herrijzen andere latten in andere kunstwerken. Zo is het ook voor iedereen die ooit pauzeerde bij The Sequence: we vinden onszelf weer uit, beginnen geïnspireerd aan een volgend hoofdstuk en verbinden ons met nieuwe mensen, nieuwe momenten en een nieuw geheel.   

Johan Verstreken: In de hal van de Bergkoning van Edvard Grieg

Het klassieke muziekstuk In de hal van de Bergkoning uit de Peer Gyntsuite van Edvard Grieg zal mij altijd bijblijven. De leraar muziek liet dit in het eerste jaar van het middelbaar onderwijs horen en ik was onder de indruk van de prachtige muziek. Ik waande me in een fantasiewereld in Scandinavië en zag zo de natuurpracht voor mij. Het is muziek die me doet ontspannen op stressvolle momenten.

Open Vld

Herman De Croo

Ik zou honderden kunstwerken kunnen opsommen, zowel literatuur als muziek, film, schilderkunst … Mij treft vooral het auditieve, de muziek: een Toccata van Bach, een tintelend, vreugdevol, helder pianostuk van Mozart, of enkele werken van Händel. Ik blijf het indrukwekkend vinden wanneer een toppianist uit het hoofd en op twee meter van jou een prachtige concertzaal doet herleven.Door dit te zeggen, fnuik ik ten onrechte heel veel andere artistieke werken die mij soms overvallen in gevoeligheid en in geheugen.

Marino Keulen: The Last Emperor van Bernardo Bertolucci

Ik heb gekozen voor een film, The Last Emperor van Bernardo Bertolucci uit 1987, die twee van mijn passies aan elkaar koppelt: geschiedenis en boeken. De film gaat over het leven van Pu Yi, de laatste keizer van China, en is gebaseerd op zijn autobiografie. Ik heb deze film al minstens vijf maal bekeken. Hij blijft mij bij om twee redenen: de magistrale vertolking van Peter O’Toole als de Britse leerkracht van de jonge Pu Yi, en de evolutie die Pu Yi als mens ondergaat. Vooral hoe de oude Pu Yi, na zijn regentschap over Mantsjoekwo (als marionet van de Japanners) en zijn gevangenschap, tot inkeer komt, is voor mij het zwaartepunt van deze film. Het bewijst vooral dat omstandigheden de mensen maken, maar ook dat mensen flexibel zijn. Een keizer eindigt nederig als tuinman en blijkt gelukkig te zijn.

Ann Brusseel: Mahler, Mozart en Léon Spilliaert

Zelden is kiezen voor mij moeilijk, behalve wanneer men mij vraagt een favoriete artiest of kunstwerk aan te duiden. Onlangs heb ik enorm genoten van een adembenemende uitvoering van de eerste symfonie van Mahler door het Gewandhausorchester van Leipzig in Bozar. Ook bepaalde pianoconcerto’s van Mozart vind ik prachtig. Ze brengen me bovendien tot rust. Muziek is belangrijk, want zonder de schoonheid van muziek heb ik het gevoel te bewegen in een soort leegte. Een kunstschilder die mij blijft bekoren, is Léon Spilliaert. Ik leerde zijn werken als kind kennen in het (helaas opgedoekte) stadsmuseum van Oostende. Zijn kleuren en stijl spraken me meteen aan. Hij schildert mijn geboortestad en de zee op een manier die mijn gevoelens aanspreken, met een beetje mysterie en de nodige intimiteit. Ik wou dat ik Spilliaert wat vaker kon bewonderen.

sp·a

Rob Beenders: De Geschiedenis van de Vooruitgang van Rutger Bregman

Ik heb onlangs een boek gelezen dat mijn kijk op onze wereld sterk beïnvloed heeft: De Geschiedenis van de Vooruitgang van Rutger Bregman. Bregman is een 27-jarige domineeszoon uit het hoge Groningen, die de predikerskwaliteiten van zijn vader duidelijk geërfd heeft. Hij heeft een missie: hij wil de politieke machthebbers een seculier geloof aan de hand doen. Hij wil politici leren om opnieuw te geloven in utopieën, en niet alleen in het overleven van de volgende begrotingscontrole en de aankomende verkiezingen. Met historische argumenten toont hij aan hoe maakbaar de wereld is, en hoe ver wij het al geschopt hebben met het tot stand brengen van een ‘luilekkerland’.

Hij zegt dat het tijd is voor een nieuwe utopie, die van een wereld waarin wij ons leven niet laten beheersen door werk en stress maar waarin wij, gebruikmakend van de enorme economische productiviteitsstijging, leven voor wat er echt toe doet: familie, vrienden, de mensen om ons heen, het verenigingsleven, onze hobby’s en passies, de ontplooiing van onszelf. Een wereld waarin de gemiddelde arbeidsweek vijftien uur duurt en mensen weer tijd hebben om te zorgen voor elkaar.

Al ben ik het niet met al de elementen van zijn utopie eens, hij heeft mij met zijn zwierige stijl en zijn historische voorbeelden van de successen van de mens, bevrijd van het gevoel dat niet alles mogelijk is. Als we maar samenwerken en de juiste politieke beslissingen nemen, is een wereld waarin iedereen een goed leven heeft mogelijk. Dat geloof van Bregman, is ook mijn geloof.

Jan Bertels

Tijdens de eerste les esthetica in het middelbaar onderwijs liet de leraar ons een schilderij zien van een gewone, alledaagse bloempot. De naam van de schilder was van geen belang en werd zelfs niet vermeld. Na een gedachtewisseling en beoordeling van het schilderij in groep, kwamen we tot de conclusie (en dit heeft mee mijn verdere kijk op kunst bepaald): eenvoud siert, en kunst is niet alleen dat wat bekend is of door een bekende kunstenaar werd gemaakt. Je moet kunst zelf aanvoelen. Het is belangrijk een eigen gevoel en eigen mening te hebben.

Dit was voor mij een grote les, en heeft mee mijn mens- en wereldbeeld bepaald. Mensen moeten beoordeeld worden op basis van hun eigen merites. Je moet vooral zelf je opinie vormen, waarbij omgevingsfactoren zeker meespelen, maar toch moet je proberen vooral onafhankelijk te denken.

Groen

Bart Caron: Sonates en Partita's voor viool van J.S. Bachen Mistero Buffo van Dario Fo

Mijn favoriet artistiek werk zijn de Sonates en Partita's voor viool solo van J.S. Bach. De Sonates en Partita's zijn onbeschrijflijke en onuitputtelijke muziek. Eén viool die klinkt als een kwartet of soms als een heel orkest. Technisch is het een zeer moeilijk werk, maar dat is eigenlijk niet zo belangrijk. Het is wondermooie muziek. De voorbije jaren ben ik er helemaal van in de ban geraakt, voornamelijk door de interpretatie van Amandine Beyer. Ik woonde verschillende van haar concerten bij en telkens was ik van mijn melk. Zo mooi en eerlijk en vaardig. Ze speelde zonder partituur terwijl ze recht in de ogen van haar luisteraars keek.In 2013 speelde ze live de Partita 2 met o.a. een dansende Anne Teresa De Keersmaeker. Meer nog dan de choreografie is de uitvoering van Beyer me bijgebleven. De voorstelling begon in het pikdonker zodat je zonder schaamte diep ontroerd mocht zijn.

Ik kijk met grenzeloze bewondering op naar kunstenaars die mij raken en die ons helpen ons schamele aardse bestaan te overstijgen. Mistero Buffo van Dario Fo, dat prachtige theaterstuk van de Nieuwe Scène, heeft in de jaren 1970 mijn visie op de samenleving grondig door elkaar geschud. Kunst en maatschappijkritiek konden samengaan, en je mocht zelfs van het stuk genieten. Maar dat is nu gedateerd, in tegenstelling tot de Sonates en Partita's.