Madensuyu: ‘Mute Song’

Voor wie wil weten hoe overgave klinkt, heeft Madensuyu de plaat Stabat Mater gemaakt. Twee jonge mannen laten hun heftige emoties los op een eeuwenoud religieus gedicht. Is het een knipoog? Een stunt? Een poging om hun muziek ernstiger te laten klinken dan ze is? Niets van dat alles.

In elk nummer dissecteren we een recente song. Muziekkritiek op de vierkante millimeter.

Nadat Madensuyu op Theater Aan Zee in 2010 met een overdonderende set de tent had vergruizeld, verklaarde drummer Pieterjan Vervondel (met blinkende ogen en een besmuikte glimlach) dat tijdens het concert de autoalarmen tot in Bredene waren beginnen te loeien. Het is een anekdote die een oppervlakkig aspect verraadt van waar het bij het Gentse duo om te doen is: volume. Maar volume leidt tot impact. En bij Madensuyu is die impact onlosmakelijk verbonden met gevoelens die van diep komen: frustratie, ontgoocheling, verdriet, boosheid. Existentiële eenzaamheid ook. Madensuyu maakt geen muziek om mee te lachen. Dat geldt bij uitstek voor hun ‘Mute Song’, een van de tracks van hun nieuwe album.

Voor dat nieuwe album, Stabat Mater, baseerden ze zich losjes op het wereldberoemde middeleeuwse Latijnse gedicht over de moeder die haar kind verliest. ‘Stabat Mater dolorosa, luxta crucem lacrimosa’, zo luiden de beginregels. Oftewel: ‘Naast het kruis, met schreiende ogen, stond de moeder, diep bewogen.’ Talloze componisten hebben het gedicht op muziek gezet, de uitvoering van Giovanni Pergolesi is misschien wel de bekendste. Ze snijdt door merg en been.

Maar wat willen twee mannen, gewapend met een drumstel, een gitaar en twee microfoons, met dat universele en oerklassieke gegeven aanvangen? Het bijzondere aan Madensuyu is dat ze kunnen aankondigen dat hun volgende project gebaseerd is op het ‘Stabat Mater’ en dat ze daar perfect mee wegkomen. Meer nog. Toen ik voor het eerst van die plannen hoorde, dacht ik: natuurlijk. Eindelijk, zelfs. Want net als het ‘Stabat Mater’ van pakweg Pergolesi maakt Madensuyu muziek die zo doorleefd is, en die zo snel en geruisloos door de aderen van haar makers vloeit, dat ik over de authenticiteit ervan nog nooit een seconde heb getwijfeld.

Is er iets in de wereld dat meer aanleiding geeft tot zo veel heftigheid dan dat middeleeuwse gedicht over de eindeloze kracht van de vrouw en het feit dat het respect daarvoor nog dagelijks bevochten moet worden? En kunnen die gevoelens niet nog het best van al bezongen worden door twee jonge mannen – mannen van vrouwen, vaders van kinderen, zonen van moeders? Gewapend met hun passie, het verlengstuk van hun wezen dat we allemaal begrijpen: muziek. Zonder compromissen, in dit geval.

Wanneer Madensuyu op 29 november 2013 het podium van de Handelsbeurs betreedt om zijn nieuwe album voor te stellen, is de spanning te snijden. Gitarist Stijn De Gezelle is de concentratie zelve. Pieterjan Vervondel ook, al kan hij een schalkse blik naar zijn kompaan niet onderdrukken. We zijn klaar voor een uur dat zal zalven en slaan. Een uur waarin twee mannen hun diepste driften en gevoelens gaan bezweren, middels thema’s die nauwelijks benoembaar zijn. Naast me staat een vrouw te dansen. Ze gelooft het allemaal.

‘Mute Song’, per seconde wijzer

00’00” Een gitaar begint te gillen. Er lijkt iets aan de hand te zijn.

00’01” De drums vallen in. Ze gaan heel snel, maar kunnen het hysterische gillen van de gitaar toch amper volgen.

00’06” De gitaar gooit zich heftiger en voller in de strijd. Er komt een eerste grondtoon bij. Het zal niet de laatste zijn.

00’11” De grondtoon verdwijnt; we blijven alleen achter met de gillende gitaar en de stuiterende drumpartij. Maar dit is reculer pour mieux sauter, dat voel je meteen.

00’15” De diepe toon – de grondstroom van dit lied – is terug, dieper nog dan eerst, en het gillen van de gitaar heeft ongemerkt een ritme meegekregen. Stilzitten is onmogelijk geworden: Madensuyu heeft je in zijn klauwen.

00’24” Gitarist Stijn De Gezelle vuurt de eerste woorden op ons af: ‘shot lives’. Het schot klinkt kort, het leven is langgerekt: elk woord is bij Madensuyu ook een klank. Drummer Pieterjan Vervondel zorgt voor de hoogst getormenteerde kreten tussendoor. Het procedé wordt herhaald met woordcombinaties als ‘such mourn’, ‘cut line’ en ‘in prime’.

00’41” We gaan opnieuw de diepte in, met alleen gitaren en drums. De teksten hebben hun werk gedaan. De hele wereld lijkt wel overstuurd. Er dwarrelt al stof door de lucht, maar om te gaan liggen, is het uiteraard nog veel te vroeg.

01’02” Tijd voor iets wat op een korte pauze lijkt. De Gezelle slaat op zijn gitaar een bruggetje aan. Even later laat Vervondel ook zijn drumstokken rusten.

01’06” Al heel snel blijkt echter dat pauzes niet bestaan. ‘In prime/thus torn/this Rye/it’s a mute song/her wrong done/it’s a fog show/as might/did prone’, zingt De Gezelle, deze keer niet kort en boos, maar langgerekt en diep getormenteerd.

01’26” Een op het eerste gehoor onopvallende slag op de drum van Vervondel zet iets onomkeerbaars in gang.

01’27” Het refrein wordt herhaald, meteen daarna worden alle lagen die tot nu toe werden opgebouwd, weer samengebracht. We zakken een verdieping verder in de dieptes van het bestaan. Het moment waarop we ons finaal zullen moeten overgeven, lonkt steeds heftiger. En dat is waar het bij Madensuyu om te doen is: overgave.

01’49” Langgerekte zangpartijen van de ene zanger worden in stukken gesneden door de kordate kreten van de tegenpartij. Als luisteraar word je steeds bruter heen en weer geslingerd tussen strijdlust, woede, troost en verdriet. ‘Ik had gedacht dat ik in de loop der jaren een soort loutering zou vinden’, liet De Gezelle optekenen in muziekblad RifRaf. ‘Maar ik word elke dag kwader en kwader.’ Je hoort hier perfect wat hij bedoelt.

02’11” De drumpartij valt weg, alsof Madensuyu ons wil tonen hoever het intussen gekomen is. De opgebouwde intensiteit is niet langer te peilen: dit kan je alleen nog ondergaan.

02’26” Met een korte kreet begint de drumpartij opnieuw en zijn we vertrokken voor een uitgestrekte finale. Het wordt een uitzichtloze ontdekkingsreis door de eindeloze woestijn in ons hoofd. De bassen gaan steeds dieper, de ritmes ontzien niets of niemand en stuwen driftig door. Ik schreef het al: Madensuyu maakt geen muziek om mee te lachen.

03’26” Er is maar een manier om dit te stoppen: stoppen.

Tom Rummens coördineert de internationale werking van HETPALEIS.