Hoe verkoop je een ingedeukte kaas als een delicatesse?

Valt er nog veel te zeggen over de voorbije subsidieslag? Jawel hoor: bijna nog pijnlijker dan het verdict zelf is wat de regeringspartijen erover blijven vertellen. Daar bleek het partijpolitieke theater in de cultuurcommissie van het Vlaamse Parlement op 7 juli nog eens het levendige bewijs van. Was het onkunde of kwaadwilligheid, hoe N-VA, Open VLD en CD&V maar bleven oreren dat de kunsten nu meer zullen floreren? Drie vriendelijke uitnodigingen aan onze volksvertegenwoordigers.

Op 7 juli deed cultuurminister Sven Gatz zijn persconferentie van 30 juni nog eens dunnetjes over in het parlement, voor de commissie Cultuur, Jeugd, Sport en Media. Veel nieuws viel daar dan ook niet te rapen, tenzij een beter zicht op hoe de meerderheidspartijen naar de zaak kijken. Vlaams-nationalisten, liberalen en christendemocraten toonden begrip voor de grote ontgoocheling bij de 37 spelers die hun positief advies niet verzilverd zagen, bovenop de 19 spelers die met een negatief advies uit de boot vallen. Over de kaalslag in Limburg maakten ze zich zelfs een beetje zorgen. Maar de globale regeringsbeslissing om het veld 20% smaller te maken en heel veel geadviseerde groeibedragen zwaar af te toppen, ruggensteunden ze door dik en dun. De argumenten daartoe variëren van een al te roze bril tot blind absurdisme.

Mijnheer Marius Meremans,

Ik geloof u, als u ons verzekert dat N-VA absoluut niet kickt op deze inkrimping van het kunstenveld van 272 structureel gesubsidieerde kunstorganisaties tot slechts 207 vanaf 2017. ‘Uiteraard doen we dat niet met plezier’, zei u. Ik ga er dan ook vanuit dat – eens dat investeringsklimaat eindelijk weer aanzwengelt, want daar is het uw partij toch om te doen – N-VA zich een enthousiaste pleitbezorger zal tonen om ook het kunstenveld weer te helpen groeien. Al vele jaren blijft voor het globale kunstenbudget zelfs een indexering uit. Nochtans meldt het Vlaamse regeerakkoord: ‘Vlaanderen koestert zijn cultuur als een keurmerk voor kwaliteit en staat wereldwijd bekend voor zijn kunst en zijn kunstenaars.’

72_hillaert_marius_meremans_jpeg_11_0.jpgUw voornaamste argument voor deze beslissing is ‘de versplintering’: te veel organisaties werken met te weinig middelen. Dat is een correcte observatie. Ook van mijn hand zal u quotes kunnen vinden zoals u die vond bij Groen en sp.a, waarin gepleit wordt voor meer middelen voor minder structuren. Maar dan moet u wel het hele verhaal vertellen, zoals het er ook stáát in de Visienota Kunsten waaruit u zelf citeerde: ‘Deze versnippering verhoogt de druk op de speel- en toonmogelijk-heden van producties, met een groeiend onevenwicht tussen productie (aantal producties) en spreiding (aantal voorstellingen/toonmomenten en aantal toeschouwers/bezoekers) en een verminderde slagkracht van organisaties tot gevolg.’

De inzet van ‘ontsplinteren’ is dus niet enkel ‘minder productie’, maar vooral een betere spreiding – terwijl de Vlaamse regering die juist zelf bemoeilijkt door eerst het decreet lokaal cultuurbeleid te schrappen, en nu drie positief geadviseerde muziekclubs én spreidingsinitiatief Circuit X op te geven. Nee, mijnheer Meremans, de inzet van ‘ontsplinteren’ is niet zozeer het schrappen zelf, wel meer slagkracht bij de rest. Is dat echt gelukt, vindt u, nu die overblijvende 207 organisaties elk een stuk lager uitkomen dan het bedrag dat ze voor die extra slagkracht geadviseerd kregen? Waar ligt de winst dan precies?

Voor een afgetopte stijging bij een minderheid van organisaties, en een status quo of zelfs een verlies bij de meerderheid, is het opgeven van meer dan 50 spelers wel een heel dure (of juist een heel goedkope) beslissing gebleken. De crux van ‘minder organisaties met meer middelen’ is niet zozeer die ‘minder’, maar vooral die ‘meer’. Deze subsidieronde maakt enkel het eerste deel echt waar. Het globale budget voor werkingen is in vergelijking met de vorige ronde gedaald in plaats van gestegen.

Het verschil tussen leiden en lijden wordt in onze culturele topregio steeds dunner.

Wat was nu weer de juiste inzet van die ‘consequente’ keuze tegen versnippering? U zei in de commissie: ‘Onze taak, en zeker die als Vlaams-nationalisten, is te zorgen dat Vlaanderen kan blijven meespelen als culturele topspeler en als leidende culturele natie.’ Dat volg ik, maar ik nodig u dan graag uit om even uw lijstje te maken van die tien culturele topspelers die volgens u dat idee van leidende culturele natie het beste uitdragen in het buitenland. Bel hen stuk voor stuk op, en vraag even na hoezeer ze zich na deze subsidieslag gesterkt voelen in die missie.

Het Toneelhuis? Zakt 4% tegenover 2013. Tg Stan? Verliest zelfs 12%. Needcompany? Ziet 200.000 euro verdampen van zijn adviesbedrag. Bij Rosas is dat zelfs 270.000 euro en bij NTGent 387.000 euro. Sidi Larbi Cherkaoui? Strandt op 65% van zijn vraagbedrag. Peeping Tom? Dat houdt van dat gewenste bedrag zelfs maar 53% over. Het verschil tussen leiden en lijden wordt in onze culturele topregio steeds dunner. Dát is de realiteit, versnipperd of niet.

Mijnheer Jean-Jacques De Gucht,

Voor Open VLD verdedigde u de subsidiebeslissing als een veel beter alternatief dan de vermaledijde kaasschaaf. U zei in de commissie: ‘Ik heb altijd een hekel gehad aan het idee van de kaasschaaf. Ik vond dat verkeerd. Dat was weinig toekomstgericht. Het was een systeem dat goed was om iets te laten blijven lopen en niet te veel kritiek te krijgen, maar waar je op langere termijn geen duidelijk beeld mee gaf over het landschap waar je naartoe kon gaan. Het had een beetje het systeem in zich van wat men heeft gedaan in vroegere jaren, toen men overal culturele centra zette die de nieuwe parochiale centra gingen worden, maar die dan niet genoeg uitgerust waren om iets goed te doen, in plaats van in te zetten op enkele goede zaken waar men echt kon excelleren en een internationale uitstraling aan kon geven.’

72_hillaert_degucht 1.jpgMaar waarin is deze beslissing dan géén kaasschaaf? Nee, er is inderdaad niet lineair bespaard over alle organisaties. Er zijn eerst 56 organisaties van de kaas afgesneden. Maar voor de rest? Bij de stijgers 60% weghalen van hun geadviseerde groei, wat is dat anders dan een kaasschaaf? Het resultaat voelt in elk geval heel identiek: vrijwel niemand voelt zich nu nog genoeg uitgerust om zijn positief beoordeelde plannen ook terdege uit te voeren, laat staan erin te excelleren.

Zeker, dan moet iedereen ook maar in die plannen gaan schaven. Dat kan altijd, zelfs al heeft artistieke passie zich daar nooit een kei in getoond. Maar verkoop deze beslissing dan niet als een keuze voor de toekomst, laat staan als een duidelijk en weloverwogen voorstel voor een landschap. U zei: ‘De bedoeling is dat we ervoor zorgen dat het organisaties zijn die in de toekomst een rol van belang op internationaal vlak kunnen spelen. Daartoe moeten we hun de ruimte geven.’ Misschien kan Marius wel wat hulp gebruiken bij zijn belronde…

Toch wil ik u nog liever uitnodigen om wat gefuseerde organisaties op te bellen. Daarover zei u: ‘Eigenlijk maken we de keuze om slagkracht te geven aan organisaties en overproductie tegen te gaan. Zo vergeten we de fusiebonus wel eens. Als het gaat over hoe we meer middelen kunnen hebben en slagkrachtiger te werk kunnen gaan, dan gaat het over welke organisaties met elkaar kunnen samenwerken en zo meer middelen krijgen om krachtdadiger beleid te voeren.’ Kortom, u wilde nog eens benadrukken dat de regering met een fusiebonus van 5% een extra duwtje in de rug van die acht spelers die in kartel zijn gegaan.

Echt gesteund zullen vele fusieverhalen zich wel niet voelen, na deze beslissing van de Vlaamse regering.

Maar of ze dat ook zo ervaren? Of die bonus hen ook in de praktijk veel ‘krachtdadiger’ zal maken? Het klopt dat ’t Arsenaal/Lazarus, Vrijstaat/De Werf en Het Wilde Westen (De Kreun en Festival van Vlaanderen Kortrijk) bij de winnaars van deze ronde horen: ze eindigen op 90% van hun vraagbedrag. Maar of ook de rest aan hun keuze voor een fusie een ‘bonusgevoel’ overhoudt?

De merge van nOna en Contour blijft status quo tegenover 2013. Het nieuwstedelijk (Braakland/ZheBilding & de Queeste) ziet van zijn adviesbedrag 233.000 euro afgehouden. Hiros (Margarita Production & Mokum) verliest maar liefst 24% van zijn huidige subsidiebedrag. En Compagnie Tartaren houdt amper één derde over van zijn vraagbedrag, en gaat er zelfs op achteruit tegenover 2013. Ook de Limburgse dossiers Z33 en C-Takt eindigen in de ranking ‘gevraagd/gekregen’ helemaal in de kelder, met respectievelijk 45% en 34%. Echt gesteund zal hun fusieverhaal zich wel niet voelen, na deze beslissing van de Vlaamse regering. Waarop baseert u zich juist, mijnheer De Gucht?

Mevrouw Caroline Bastiaens,

Wellicht had u weinig keuze. Ook u schaarde zich voor CD&V achter de beslissing van de regering: er zou geprobeerd zijn om ‘zoveel mogelijk organisaties een billijke toelage voor de komende vijf jaar te garanderen.’ Toch is de vraag voor u ‘niet zozeer of 207 organisaties te veel of weinig zijn, maar wel of met deze beslissing het rijke culturele landschap de komende vijf jaar verder kan groeien en vernieuwen’. Blijkbaar zijn we daar toch nog niet helemaal zeker van? U vroeg de minister om de nieuwe foto van het landschap verder te bestuderen – alsof dat niet vóór de beslissing moet gebeuren, maar ook achteraf nog kan. U vroeg: ‘Zijn er nog nieuwe blinde vlekken, zowel regionaal als disciplinair? Zijn er disciplines of functies die meer of minder in de meerjarige subsidies terug te vinden zijn, en waarom? Vraagt dat dan om bijzondere aandacht, en misschien ook om een bijzondere aanpak?’

72_hillaert_bastiaens 2.jpgHier en hier en hier en hier kon u al enkele antwoorden lezen: de nieuwe blinde vlekken blijken de muziekclubs, de toevoer van jong talent, de werkingen voor mensen met een handicap, en natuurlijk Limburg. Daar stopt het niet. Om op één extra aandachtspunt in te zoomen: de functie ‘reflectie’ in de Vlaamse kunsten. De elf organisaties die van reflectie over de kunsten hun hoofddoel maken, zijn vandaag samen goed voor 617.000 euro (een schamele 0,7% van het huidige totaalbudget van 85,45 miljoen). Dat zijn acht kunsttijdschriften, plus Sarma voor dans, Ar-Tur voor architectuur en NICC voor beeldende kunst.

Voor de komende jaren gaat dat totaalbudget voor onafhankelijke reflectie over kunst erop achteruit met ruim 100.000 euro (-17%). Zuurstof kan je dat bezwaarlijk noemen. Iedereen klaagt over de oppervlakkigheid van de mainstream media, ook jullie politici, maar voor wat extra reflectie (nochtans één van de vijf functies in ons landschap) is er nog niet 1% van het budget, dat we dan nog eens met bijna één vijfde inkorten. Op de koop toe wordt de helft van dat perkje doodleuk weggemaaid. Dus mevrouw Bastiaens, als u zich afvraagt waar u straks zoal extra aandacht aan moet geven…

72_hillaert_reflectie.png

 

Mijn bijzondere uitnodiging voor u betreft uw verdediging van de extra stimulansen in het Kunstendecreet. U zei: ‘De beslissing die we hier vandaag bespreken, is geen eindpunt, mag geen eindpunt zijn. (…) Het Kunstendecreet voorziet ook nog in andere mogelijkheden, nog meer dan alleen maar de meerjarige subsidies die we vandaag bespreken. Ik denk in het bijzonder aan een aantal mogelijkheden om kunstenorganisaties te ondersteunen, zoals nieuwe stimulerende instrumenten om partnerschappen aan te gaan, doorbraaktrajecten, het stimuleren van ondernemerschap voor kunstenaars of de internationale promotie van kunst en kunstenaars. Het zijn maar enkele mogelijkheden die we terugvinden in het Kunstendecreet.’

Nu gaan we per jaar twee partnerprojectjes steunen, en dat een ‘extra stimulans’ voor de kunsten noemen?

Ik nodig u vriendelijk uit gewoon even met het kabinet te bellen, en daar na te vragen hoeveel budget er vanaf 2017 beschikbaar zal zijn voor dit zogenaamde ‘Titel V’-luik in het nieuwe Kunstendecreet. Daar is nog niets over vernomen, en dat is meestal geen goed nieuws. Het is waar, op papier kunnen het prachtige instrumenten worden. Maar ze voorstellen als een pleister op de wonde klinkt vandaag veeleer absurd: ze zijn zelf nog het gapende gat in het budget vanaf 2017.

Zo was ik onlangs mee uitgenodigd op een fijne brainstorm van de administratie over die nieuwe ‘partnerprojecten’: een subsidielijn voor innovatieve samenwerkingen tussen artistieke spelers en spelers van buiten de kunsten, van bedrijven tot universiteiten, van scholen tot welzijnsorganisaties. Die projecten zijn het pareltje van het nieuwe decreet: precies wat de kunsten nodig hebben. Maar toen ik bij een kabinetsmedewerker polste hoeveel middelen ervoor voorzien zouden worden, luidde het aarzelende antwoord: ‘100.000 euro?’ Ik hoop dat ik het verkeerd verstaan heb. Meer dan eens werd de geest van die partnerprojecten vergeleken met de CICI-Call van ex-minister Ingrid Lieten, maar daarvoor was indertijd wel één miljoen beschikbaar. Nu gaan we per jaar twee partnerprojectjes steunen, en dat een ‘extra stimulans’ voor de kunsten noemen? Een mens zou er zijn geloof in de politiek bij verliezen…

 

Wouter Hillaert is freelance cultuurjournalist en kernredacteur van rekto:verso.

 

^ Terug naar boven
 

Reacties

Beste Wouter, Waarom zijn

Beste Wouter,

Waarom zijn juist die drie partijen (N-VA, Open VLD en CD&V) aan bod gekomen in dit artikel, en niet de oppositie? De oppositie heeft toch ook haar taak en verantwoordelijkheid in de (cultuur)commissie en het parlement... ? Ik zie graag nuance. Bovendien nodig je drie parlementsleden uit om dit of dat te doen, dat kan goed bedoeld zijn, maar het voelt ook gedwongen aan en als ik me niet vergis, heb je het zelf ook niet graag dat anderen dat bij jou doen. Bovendien zou ik mijn tijd liever in iets anders steken dan zo'n lang artikel te schrijven met enkel de focus op coalitiepartners.

Vriendelijke groet,
Annelies

Post new comment

The content of this field is kept private and will not be shown publicly.
  • Web page addresses and e-mail addresses turn into links automatically.
  • No HTML tags allowed
  • Lines and paragraphs break automatically.

More information about formatting options

Als maatregel om geautomatiseerde spamrobotten tegen te gaan, vragen wij u het huidige jaar in te vullen. Op die manier kunnen we uw bericht onderscheiden van spam.
By submitting this form, you accept the Mollom privacy policy.