Wat zouden wij zijn zonder jullie? In juni brengt rekto:verso een themanummer uit over 'publiek' en daar betrekken we jullie graag bij. Wat moet er zeker in? Hier alvast waarom wij 'publiek' zo'n belangrijk thema vinden. Jouw ideeën lezen we graag onderaan deze pagina.
Vroeger was het helder. De kunstenaar maakte zijn werk en de lezer las, de kijker keek, de luisteraar luisterde. De toeschouwer was vooral ontvanger, volgens het klassieke patroon van afzender en bestemmeling. De kunstenaar gold als actief, de toeschouwer als passief. Juister is wellicht: reactief.
Dat betekent niet dat de toeschouwer machteloos moest zitten toekijken, en al zeker niet in zijn vermeerderde vorm van ‘publiek’, van massa. Als groep oversteeg de kijker zijn simpele smaakoordeel tot communis opinio, tot common sense, tot publieke overtuiging. Samen met de negentiende-eeuwse emancipatie van de burgerij ontstond ‘de publieke ruimte’ als een arena waarin min of meer samen gedebatteerd kan en mag worden over kunst en maatschappij.
Hoe helder is die rolverdeling tussen actor en kijker vandaag nog? Populisme, participatie, sociale media, digitalisering: ze hebben de samenleving schijnbaar zo ‘plat’ gemaakt dat de individuele toeschouwer nu minstens zo actief lijkt als de (politieke, artistieke) actoren van weleer. Vandaag is iedereen zender. Economie, media, politiek: ze worden intussen zelfs gedefinieerd vanuit de gebruiker, de consument. De kiezer is een klant geworden: hij heeft altijd gelijk.
Ook in de kunsten zijn de rollen diffuus geworden. Meer en meer theatervoorstellingen vragen de toeschouwer om zelf (mee) de voorstelling te maken. Steeds makkelijker ruimen musea plek in voor de expressie of het welbevinden van de bezoeker zelf. Co-creatie, co-programmatie, co-whatever. Is die emancipatie van de kijker een goede of juist een verontrustende zaak?
Met dit nummer onderzoeken we de dubbele betekenis van publiek: de rol van de individuele toeschouwer en de staat van zijn gedeelde biotoop.
Sommigen zullen aanduiden dat de belevingsindustrie het overneemt van artistieke diepgang. Dat de druk om voldoende publiek moordend wordt. Dat het doelgroepdenken alles gaat overheersen. Is dat cultuurpessimisme of de laatste roep van de ware democratie? In elk geval kan niemand ontkennen dat cultuurcommunicatie een kunst op zich geworden: de kunde om de (over)actieve kijker tot de juiste keuze te verleiden. Als een vorm van ontvoogdende educatie, of als een verdoken functie van commercialisme? Helder is het al lang niet meer.
Wat betekenen al die (machts?)verschuivingen voor de publieke ruimte? Breidt die zich uit of krimpt ze in? Met dit nummer onderzoeken we de dubbele betekenis van publiek: de rol van de individuele toeschouwer, en de staat van zijn gedeelde biotoop: de publieke ruimte.
Nu jullie! Wat moet er zeker in ons publieksnummer of welke interessante stemmen moeten we zeker laten horen? Post onderaan jullie ideeën of opmerkingen.
Niet: een zoveelste analyse
Niet: een zoveelste analyse van Baricco & de barbaren, of surfen op de hippe maar holle verhalen over deeleconomie, p2p, commons à la M. Bauwens (wat helaas neerkomt op een pleidooi voor de afbraak van de publieke dienstverlening)
Wel: aandacht voor de publieke dienstverlening en hoe dat vandaag in sneltempo afgebroken wordt op alle vlakken: zorg, openbaar vervoer, post... (o.a. ook de privatisering van kunst en cultuur).
Leestips:
https://www.zedbooks.net/shop/book/making-public-in-a-privatized-world/
https://www.zedbooks.net/shop/book/reclaiming-public-ownership/
Ik ben er niet zeker van dat
Ik ben er niet zeker van dat het publiek ooit heeft bestaan maar in ieder geval is HET publiek al geruime tijd (samen met haar ruimte) verdwenen. Het publiek slaagt er niet meer in een plaats te vinden omdat het weigert, kunst terug te koppelen naar hun eigen persoonlijke leefwereld.
Enkele suggesties: critical community (Agamben, Jean-Luc Nancy)
Con-dividualiteit en publicness zijn twee termen die de moeite zijn om deze context verder te benaderen.
Vaag onderwerp dat in mijn
Vaag onderwerp dat in mijn hoofd schiet:
Het goedbewaarde publieke geheim
- interessant als oxymoron
- ergens combinatie van dubbele betekenis: geheimen gaan van individuen tot individuen, de publieke ruimte als plek van overdracht of in andere interpretatie zelf als geheimhouder (de muren hebben oren)
- Overal zijn er slapende honden die niet wakker worden gemaakt. Er zijn verschillende voorbeelden waarbij een reeks dominosteentjes omvallen als er toch 1 hond wakker is (cfr. laatste mandaten-discussie)
groetjes
Lennert
Het kan misschien interessant
Het kan misschien interessant zijn om een aantal minder bekende stemmen uit de kunstgeschiedenis aan bod te laten komen.
Ik denk hierbij bijvoorbeeld aan het oeuvre van Tadeusz Kantor, waarin performativiteit en verantwoordelijkheid van het publiek, m.b.t. interpretatie, een grote rol spelen.
Daarbij een analyse van Jacques Rancière's 'The emancipated spectator', zou het helemaal afmaken.
De twee vormen, volgens mij, een verfrissende kijk op een ietwat verzadigd debat.
Groet,
Simon
Translaterale
Translaterale perceptie-intrusie, gekoppeld aan onzekerheidsrelaties van impulsoperatoren, lijken mij cruciaal voor de katalyserende potentie van cultuurgebonden hybridisatie. Zeker Tariq Smirtina erbij betrekken!
P. Gielen:
P. Gielen: http://www.eurozine.com/artistic-constitutions-of-the-civil-domain/
J. Staal: http://www.e-flux.com/journal/80/100465/assemblism/
Post new comment